ช่วยเขียนบทความทางวิชาการ เรื่องวิเคราะห์ โลมสกัสสปชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก นวกนิบาตชาดก ที่ประกอบด้วย
๗. โลมสกัสสปชาดก ว่าด้วยตบะเป็นคุณธรรมอันประเสริฐ
[๑๒๖๕] ถ้าท่านนำเอาฤาษีชื่อโลมสกัสสปะมาบูชายัญได้ ท่านพึงได้เป็นพระราชา
เสมอด้วยพระอินทร์ไม่รู้แก่ไม่รู้ตายเลย.
[๑๒๖๖] อาตมาไม่ปรารถนาแผ่นดินซึ่งมีสมุทรล้อมรอบ มีสาครเป็นขอบเขต
พร้อมกับความนินทา ดูกรไสยหะ ท่านจงทราบอย่างนี้เถิด.
[๑๒๖๗] ดูกรพราหมณ์ เราติเตียนการได้ยศ การได้ทรัพย์ และความประพฤติ
อันไม่เป็นธรรม มีแต่จะให้ถึงความพินาศ.
[๑๒๖๘] ถึงแม้จะเป็นบรรพชิตต้องอุ้มบาตรหาเลี้ยงชีพ ความเป็นอยู่นั่นแหละดี
กว่า การแสวงหาโดยไม่เป็นธรรมจะดีอะไร.
[๑๒๖๙] ถึงแม้จะเป็นบรรพชิตต้องอุ้มบาตรหาเลี้ยงชีพ แต่ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
ความเป็นอยู่นั่นแหละประเสริฐกว่าความเป็นพระราชาในโลก.
[๑๒๗๐] พระจันทร์มีกำลัง พระอาทิตย์มีกำลัง สมณะและพราหมณ์มีกำลัง ฝั่ง
แห่งสมุทรก็มีกำลัง หญิงก็มีกำลังยิ่งกว่ากำลังทั้งหลาย.
[๑๒๗๑] เพราะพระนางจันทวดีทำให้ฤาษีชื่อโลมสกัสสปะ ผู้มีตบะกล้ามาบูชายัญ
เพื่อประโยชน์แก่พระราชบิดาได้.
[๑๒๗๒] กรรมที่บุคคลทำด้วยความโลภนั้น เป็นกรรมเผ็ดร้อน มีกามเป็นเหตุ
เราจักค้นหามูลรากแห่งกรรมนั้น จักตัดราคะพร้อมทั้งเครื่องผูกเสีย.
[๑๒๗๓] ดูกรมหาบพิตร อาตมภาพติเตียนกามคุณทั้งหลายในโลกมากมาย ตบะ
ธรรมเท่านั้นเป็นคุณธรรมอันประเสริฐกว่ากามคุณทั้งหลาย อาตมภาพจัก
เลิกละกามคุณทั้งหลายเสียแล้ว บำเพ็ญตบะ รัฐก็ดี พระนางจันทวดี
ก็ดี จงเป็นของพระองค์ตามเดิมเถิด.
ในปริบทพุทธสันติวิธี: หลักธรรม ประยุกต์ใช้" โดยใช้สาระสำคัญของ โลมสกัสสปชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก นวกนิบาตชาดก
วิเคราะห์โลมสกัสสปชาดกในปริบทพุทธสันติวิธี: หลักธรรมและการประยุกต์ใช้
บทนำ โลมสกัสสปชาดก เป็นหนึ่งในชาดกที่ปรากฏในพระไตรปิฎก เล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก นวกนิบาตชาดก ซึ่งเป็นเรื่องราวที่เน้นให้เห็นถึงคุณค่าของตบะ และการละเว้นจากความโลภ ความไม่เป็นธรรม และกามคุณต่างๆ โดยชาดกนี้สะท้อนหลักธรรมสำคัญที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในบริบทของพุทธสันติวิธีได้อย่างลึกซึ้ง บทความนี้จะวิเคราะห์เนื้อหาของโลมสกัสสปชาดก พร้อมทั้งนำเสนอการประยุกต์ใช้หลักธรรมดังกล่าวในบริบทของสันติวิธีตามแนวทางพุทธศาสนา
1. สาระสำคัญของโลมสกัสสปชาดก โลมสกัสสปชาดกเล่าเรื่องของฤาษีโลมสกัสสปะ ผู้มีตบะแรงกล้าและดำรงชีวิตด้วยศีลธรรม พระราชาทรงได้รับคำทำนายว่าหากนำฤาษีองค์นี้มาบูชายัญ พระองค์จะได้ครองราชย์เสมอด้วยพระอินทร์โดยไม่มีวันแก่หรือตาย เมื่อพระราชาและพราหมณ์เข้าไปเชิญให้ฤาษียอมพลีชีพ ฤาษีได้ปฏิเสธโดยให้เหตุผลว่าการได้มาซึ่งอำนาจหรือความมั่งคั่งด้วยวิธีการที่ไม่เป็นธรรมย่อมนำไปสู่ความพินาศ ดังประโยคที่ว่า
"ถึงแม้จะเป็นบรรพชิตต้องอุ้มบาตรหาเลี้ยงชีพ แต่ไม่เบียดเบียนผู้อื่น ความเป็นอยู่นั่นแหละประเสริฐกว่าความเป็นพระราชาในโลก" (พระไตรปิฎก 27:1269)
ตลอดทั้งเรื่อง ฤาษีโลมสกัสสปะเน้นให้เห็นถึงความสำคัญของตบะธรรม อันหมายถึงการฝึกฝนตนเองให้พ้นจากกิเลส โดยเฉพาะความโลภและกามคุณ ซึ่งถือเป็นอุปสรรคสำคัญต่อการบรรลุสันติภายใน
2. หลักธรรมในพุทธสันติวิธีที่สะท้อนจากชาดก
2.1 อหิงสา (การไม่เบียดเบียน) ฤาษีโลมสกัสสปะยืนยันถึงหลักการที่ว่า การได้มาซึ่งอำนาจและทรัพย์สินโดยการเบียดเบียนผู้อื่นเป็นสิ่งที่ควรละเว้น ซึ่งสะท้อนแนวคิดพื้นฐานของอหิงสา (Ahimsa) หรือการไม่ใช้ความรุนแรง ซึ่งเป็นหลักสำคัญของพุทธสันติวิธี
2.2 ตบะธรรมและการละกามคุณ ชาดกนี้เน้นว่าการบำเพ็ญตบะเพื่อขจัดกิเลสเป็นวิธีที่ประเสริฐกว่าการครองอำนาจทางโลก ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดของสันติภายใน (Inner Peace) อันเป็นรากฐานสำคัญของสันติวิธีทางพุทธศาสนา
2.3 การปฏิเสธความไม่เป็นธรรม ฤาษีโลมสกัสสปะปฏิเสธอำนาจและทรัพย์สินที่ได้มาโดยไม่เป็นธรรม ซึ่งเป็นแนวคิดที่เกี่ยวข้องกับธรรมาธิปไตย (Dhamma Raj) หรือการปกครองโดยธรรม และความยุติธรรมในการดำเนินชีวิต
3. การประยุกต์ใช้ในบริบทพุทธสันติวิธี
3.1 สันติภายในและการฝึกฝนตนเอง ในบริบทของพุทธสันติวิธี ความสงบสุขในระดับสังคมต้องเริ่มจากสันติภายใน บุคคลที่สามารถควบคุมตนเอง ละเว้นจากกิเลส และยึดมั่นในศีลธรรมย่อมเป็นผู้มีสันติภายใน และสามารถส่งต่อสันติไปสู่ผู้อื่นได้
3.2 การปกครองโดยธรรม ชาดกนี้เป็นเครื่องเตือนใจให้ผู้นำตระหนักถึงการปกครองที่ตั้งอยู่บนศีลธรรม ไม่แสวงหาอำนาจโดยวิธีที่ผิดศีลธรรม ซึ่งตรงกับหลักธรรมราชา (Dhamma Raj) และแนวคิดของการเมืองที่ยึดมั่นในศีลธรรม (Moral Politics)
3.3 การส่งเสริมสันติวิธีในสังคม หลักธรรมที่ปรากฏในชาดกนี้สามารถนำมาปรับใช้กับการแก้ไขความขัดแย้งในสังคมสมัยใหม่ เช่น การเจรจาเพื่อสันติ การปฏิเสธการใช้ความรุนแรง และการส่งเสริมจริยธรรมในสังคม
บทสรุป โลมสกัสสปชาดก เป็นชาดกที่มีสาระสำคัญเกี่ยวกับคุณค่าของตบะ ความละเว้นจากความโลภ และการดำเนินชีวิตโดยธรรม ซึ่งสอดคล้องกับแนวทางพุทธสันติวิธี การเรียนรู้จากชาดกนี้ช่วยให้เราตระหนักถึงความสำคัญของสันติภายใน การปฏิเสธความรุนแรง และการยึดมั่นในศีลธรรม อันเป็นรากฐานสำคัญของการสร้างสันติสุขในสังคมปัจจุบัน
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น