ช่วยเขียนบทความทางวิชาการ เรื่องวิเคราะห์ นิโครธชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก ทสกนิบาตชาดก ที่ประกอบด้วย
๗. นิโครธชาดกว่าด้วยการคบคนดี
[๑๓๙๐] ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงพระนามว่านิโครธ ท่านสาขะเสนาบดีพูดว่า เราไม่
รู้จักคนนี้เลยว่าเป็นใครกัน หรือเป็นเพื่อนของใคร พระองค์จะทรงเข้า
พระทัยอย่างไร?
[๑๓๙๑] ลำดับนั้น บุรุษผู้ทำตามคำของท่านสาขะเสนาบดี เข้าจับคอตบหน้าข้า
พระองค์ ขับไสออกไป.
[๑๓๙๒] ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมประชานิกร กรรมอันไม่ประเสริฐเช่นนี้ อัน
ท่านสาขะเสนาบดี ผู้เป็นเพื่อนเก่าของพระองค์ เป็นคนมีความคิดทราม
เป็นคนอกตัญญู ประทุษร้ายมิตรได้ทำแล้ว.
[๑๓๙๓] ดูกรสหาย เรื่องนี้เราไม่รู้เลย ใครก็ไม่ได้บอกแก่เรา ท่านมาบอกแก่
เราว่า ท่านสาขะเสนาบดีฉุดคร่าท่าน.
[๑๓๙๔] ท่านเป็นคนทำเพื่อให้มีชีวิตอยู่สบายดี ท่านเป็นคนให้อิศริยยศ คือ
ความเป็นใหญ่ ในหมู่มนุษย์แก่เราและสาขะเสนาบดีทั้งสองคน เราได้
รับความสำเร็จเพราะท่านในเรื่องนี้ เราไม่มีความสงสัยเลย.
[๑๓๙๕] กรรมที่บุคคลทำในอสัตบุรุษ ย่อมฉิบหายไม่งอกงาม เหมือนพืชที่
บุคคลหว่านลงในไฟ ย่อมถูกไฟไหม้ ไม่งอกงามฉะนั้น.
[๑๓๙๖] ส่วนกรรมที่บุคคลทำในคนกตัญญู มีศีล มีความประพฤติประเสริฐ ย่อม
ไม่ฉิบหายไป เหมือนพืชที่บุคคลหว่านลงในนาดีฉะนั้น.
[๑๓๙๗] ราชบุรุษทั้งหลาย จงฆ่าสาขะเสนาบดีผู้ชั่วช้า มักหลอกลวง มีความคิด
อย่างอสัตบุรุษคนนี้เสีย ด้วยหอกทั้งหลาย เราไม่ปรารถนาให้เขามี
ชีวิตอยู่เลย.
[๑๓๙๘] ข้าแต่พระมหาราชา ขอพระองค์ได้โปรดอดโทษให้แก่เขาเถิด ชีวิตของ
คนตายแล้วไม่อาจจะนำกลับคืนมาได้ ขอได้ทรงโปรดอดโทษ แก่
อสัตบุรุษเถิด พระพุทธเจ้าข้า ข้าพระบาทไม่ปรารถนาให้ฆ่าเขา.
[๑๓๙๙] ควรคบหาแต่นิโครธเท่านั้น ไม่ควรเข้าไปอาศัยเจ้าสาขะอยู่ ความตาย
ในสำนักท่านนิโครธประเสริฐกว่า ความเป็นอยู่ในสำนักเจ้าสาขะจะ
ประเสริฐอะไร.
จบ นิโครธชาดกที่ ๗.
ในปริบทพุทธสันติวิธี: หลักธรรม ประยุกต์ใช้" โดยใช้สาระสำคัญของ นิโครธชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก ทสกนิบาตชาดก
วิเคราะห์ นิโครธชาดก ในปริบทพุทธสันติวิธี: หลักธรรมและการประยุกต์ใช้
บทนำ
นิโครธชาดก เป็นชาดกเรื่องหนึ่งในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก ทสกนิบาตชาดก ซึ่งกล่าวถึงความสำคัญของการคบหาคนดีและผลของการคบคนพาล เรื่องราวในชาดกนี้สะท้อนหลักธรรมสำคัญที่สามารถนำมาใช้ในสังคมปัจจุบัน โดยเฉพาะในแง่ของพุทธสันติวิธี (Buddhist Peaceful Methods) ซึ่งเน้นการใช้สติปัญญา ศีลธรรม และเมตตาธรรมเป็นแนวทางแก้ปัญหาและสร้างสันติสุข
สาระสำคัญของนิโครธชาดก
นิโครธชาดกบรรยายถึงความสัมพันธ์ระหว่างพระราชาผู้ทรงนามว่า นิโครธ และสาขะเสนาบดี เพื่อนร่วมสาบานของพระองค์ อย่างไรก็ตาม สาขะเสนาบดีได้กระทำการอันไม่ซื่อสัตย์ต่อพระราชา แสดงให้เห็นถึงความไม่กตัญญูและความคิดทรามของเขา เมื่อเหตุการณ์ปรากฏ พระราชาทรงตระหนักถึงคุณค่าของความกตัญญูและศีลธรรม จึงมีพระราชโองการให้ลงโทษสาขะเสนาบดี แต่บุคคลผู้ได้รับผลกระทบโดยตรงกลับทูลขอให้พระราชาทรงให้อภัย ซึ่งเป็นการแสดงออกถึงการให้อภัยและความเมตตาอย่างสูงสุด
การวิเคราะห์ในมุมมองพุทธสันติวิธี
หลักธรรมว่าด้วยการคบหาคนดี (กัลยาณมิตรธรรม)
ชาดกนี้เน้นย้ำถึงความสำคัญของการเลือกคบหาคนดี และให้ระมัดระวังคนพาลที่อาจนำไปสู่ความเสื่อมเสีย
พระราชาทรงตระหนักถึงคุณค่าของความซื่อสัตย์และกตัญญู จึงให้รางวัลแก่ผู้มีคุณธรรม
หลักกรรมและผลของกรรม
คำสอนเรื่องกรรม (กัมมวาทะ) ปรากฏชัดในตอนที่กล่าวว่า "กรรมที่บุคคลทำในอสัตบุรุษ ย่อมฉิบหายไม่งอกงาม เหมือนพืชที่บุคคลหว่านลงในไฟ ย่อมถูกไฟไหม้ ไม่งอกงามฉะนั้น" (ข้อ 1395) ซึ่งหมายความว่าการทำดีในคนพาลย่อมไร้ผล
ในทางกลับกัน "กรรมที่บุคคลทำในคนกตัญญู มีศีล มีความประพฤติประเสริฐ ย่อมไม่ฉิบหายไป" (ข้อ 1396) แสดงให้เห็นถึงผลของการกระทำดีที่ย่อมเกิดผลดี
หลักเมตตาและการให้อภัย (อภัยทาน)
บุคคลผู้ถูกกระทำขอให้พระราชาทรงให้อภัยแก่สาขะเสนาบดี โดยให้เหตุผลว่า "ชีวิตของคนตายแล้วไม่อาจจะนำกลับคืนมาได้" (ข้อ 1398)
แสดงให้เห็นถึงคุณค่าของการให้อภัย ซึ่งเป็นแนวทางสำคัญในพุทธสันติวิธี ที่เน้นการแก้ปัญหาด้วยสันติ ไม่ใช่การล้างแค้น
การประยุกต์ใช้ในสังคมปัจจุบัน
การเลือกคบหาผู้คนในสังคมและองค์กร
นิโครธชาดกให้ข้อคิดเกี่ยวกับการเลือกคบหาผู้ที่มีศีลธรรม ซึ่งสามารถประยุกต์ใช้กับการเลือกเพื่อนร่วมงาน ผู้นำ หรือบุคคลที่เราจะร่วมมือด้วยในชีวิตประจำวัน
หลักคุณธรรมในภาวะผู้นำ
ผู้นำควรยึดมั่นในคุณธรรม ไม่หลงเชื่อหรือให้ความไว้วางใจแก่ผู้ที่ไร้ศีลธรรมโดยไม่มีการพิจารณาอย่างถี่ถ้วน
ผู้นำที่ดีต้องมีความสามารถในการให้อภัยและมองการณ์ไกล เช่นเดียวกับพระราชาในชาดกนี้
การใช้หลักเมตตาธรรมในกระบวนการยุติธรรม
การให้อภัยไม่ใช่การละเลยความผิด แต่เป็นการใช้เมตตาธรรมเป็นแนวทางในการลงโทษที่เหมาะสม
ในกระบวนการยุติธรรม ควรคำนึงถึงโอกาสในการแก้ไขปรับปรุงตัวของผู้กระทำผิด มากกว่าการลงโทษที่รุนแรง
สรุป
นิโครธชาดกให้แง่คิดสำคัญเกี่ยวกับการคบหาคนดี ผลของกรรม และหลักเมตตาธรรม ซึ่งเป็นแนวทางสำคัญของพุทธสันติวิธี หลักธรรมเหล่านี้สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิต การบริหารองค์กร และกระบวนการยุติธรรม เพื่อสร้างสังคมที่มีความสงบสุขและเป็นธรรม นอกจากนี้ การให้อภัยและเมตตาธรรมยังเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างความสมานฉันท์ในสังคม และเป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งอย่างสันติ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น