เรื่องวิเคราะห์ ๑. คิชฌชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก นวกนิบาตชาดก ที่ประกอบด้วย
๑. คิชฌชาดก
ผู้ไม่ทำตามคำสอนย่อมพินาศ
[๑๒๐๗] ทางบนคิชฌบรรพตชื่อว่า ปริสังกุปถะ เป็นของเก่าแก่ แร้งเลี้ยงดู
มารดาบิดาผู้ชราอยู่ที่ทางนั้น.
[๑๒๐๘] โดยมากไปเที่ยวหามันข้นงูเหลือมมาให้มารดาบิดาเหล่านั้นกิน ฝ่ายบิดา
รู้ว่าแร้งสุปัตผู้ลูกมีปีกแข็งแล้ว กล้าหาญ มักร่อนขึ้นไปสูง เที่ยวไป
ไกลๆ จึงได้กล่าวสอนลูกว่า.
[๑๒๐๙] ลูกเอ๋ย เมื่อใด เจ้ารู้ว่าแผ่นดินอันทะเลล้อมรอบ กลมดังกงจักร ลอย
อยู่บนน้ำเหมือนใบบัว เมื่อนั้น เจ้าจงกลับเสียจากที่นั้น อย่าบินต่อ
จากนั้นไปอีกเลย.
[๑๒๑๐] แร้งสุปัตเป็นสัตว์มีกำลังมาก ปีกแข็ง ร่างกายสมบูรณ์ บินขึ้นไปถึง
อากาศเบื้องบนโดยกำลังเร็ว เมื่อเหลียวกลับมาแลดูภูเขา และป่าไม้
ทั้งหลาย ฯ
[๑๒๑๑] ก็ได้แลเห็นแผ่นดินอันทะเลล้อมรอบ กลมดังกงจักร เหมือนกับคำที่ตน
ได้ฟังมาจากสำนักแร้งผู้บิดา ฉะนั้น.
[๑๒๑๒] แร้งสุปัตนั้น ได้บินล่วงเลยที่นั้นขึ้นไปเบื้องหน้าอีก ยอดลมแรงได้
ประหารแร้งสุปัตผู้มีกำลังมากนั้นให้เป็นจุรณ.
[๑๒๑๓] แร้งสุปัตบินเกินไป ไม่สามารถจะกลับจากที่นั้นได้อีก ตกอยู่ในอำนาจ
ของลมเวรัพภาวาต ถึงความพินาศแล้ว.
[๑๒๑๔] เมื่อแร้งสุปัตไม่ทำตามโอวาทของบิดา บุตรภรรยา และแร้งอื่นๆ ที่
อาศัยเลี้ยงชีพ ก็พากันถึงความพินาศไปด้วยทั้งหมด.
[๑๒๑๕] แม้ในศาสนานี้ก็เหมือนกัน ภิกษุใดไม่เชื่อถ้อยฟังคำของผู้ใหญ่ ภิกษุ
นั้นเป็นผู้ชื่อว่าล่วงศาสนา ดุจแร้งล่วงเขตแดน ฉะนั้น ผู้ไม่ทำตามคำ
สอนของท่านผู้ใหญ่ ย่อมถึงความพินาศทั้งหมด.
ในปริบทพุทธสันติวิธี: หลักธรรม ประยุกต์ใช้" โดยใช้สาระสำคัญของ ๑. คิชฌชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก นวกนิบาตชาดก
วิเคราะห์คิชฌชาดกในปริบทพุทธสันติวิธี: หลักธรรมและการประยุกต์ใช้
บทนำ คิชฌชาดกเป็นชาดกที่ปรากฏในพระไตรปิฎก เล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก นวกนิบาตชาดก ซึ่งกล่าวถึงเรื่องราวของแร้งสุปัตที่ไม่เชื่อฟังคำสอนของบิดา และต้องพินาศไปในที่สุด นิทานชาดกเรื่องนี้สอดคล้องกับแนวคิดทางพุทธสันติวิธีที่เน้นการปฏิบัติตามโอวาทของผู้มีปัญญาเพื่อความสงบสุขและความปลอดภัยของสังคม บทความนี้จะวิเคราะห์คิชฌชาดกในแง่ของหลักธรรมที่เกี่ยวข้องและการประยุกต์ใช้ในบริบทของพุทธสันติวิธี
สาระสำคัญของคิชฌชาดก เรื่องราวของคิชฌชาดกกล่าวถึงแร้งสุปัตที่มีพลังและความสามารถในการบินสูง บิดาของแร้งสุปัตได้ให้คำสอนว่าเมื่อใดที่มองเห็นแผ่นดินเป็นวงกลมเหมือนกงจักรกลางน้ำ เมื่อนั้นให้หยุดบินและกลับมา อย่างไรก็ตาม แร้งสุปัตไม่ปฏิบัติตามคำแนะนำของบิดา และบินสูงเกินไปจนถูกกระแสลมแรงพัดพาให้พินาศไป คติที่ได้จากชาดกนี้คือการไม่เชื่อฟังคำสอนของผู้รู้ อาจนำไปสู่ความพินาศทั้งตนเองและสังคมโดยรวม
หลักธรรมที่เกี่ยวข้อง
โอวาทปฏิคคหณธรรม (การรับฟังคำสอนของผู้มีปัญญา) – คิชฌชาดกเน้นย้ำถึงความสำคัญของการฟังและปฏิบัติตามคำแนะนำของผู้มีประสบการณ์ ซึ่งเป็นหลักธรรมที่ส่งเสริมให้บุคคลสามารถดำเนินชีวิตอย่างปลอดภัยและอยู่ในสังคมได้อย่างสงบสุข
โยนิโสมนสิการ (การใช้ปัญญาพิจารณาอย่างรอบคอบ) – แร้งสุปัตแม้ได้รับคำสอนจากบิดา แต่ขาดการพิจารณาอย่างถี่ถ้วน ส่งผลให้ตัดสินใจผิดพลาด การใช้โยนิโสมนสิการช่วยให้บุคคลสามารถแยกแยะสิ่งที่ควรหรือไม่ควรทำ อันนำไปสู่ความเจริญในชีวิต
สัปปุริสธรรม (คุณธรรมของสัตบุรุษ) – คิชฌชาดกชี้ให้เห็นถึงคุณธรรมของบุคคลที่เป็นบัณฑิต ได้แก่ การเคารพและปฏิบัติตามคำสอนของผู้มีปัญญา ซึ่งจะช่วยให้เกิดความมั่นคงในชีวิตและสังคม
การประยุกต์ใช้ในบริบทพุทธสันติวิธี พุทธสันติวิธีเป็นแนวทางที่เน้นการนำหลักธรรมทางพระพุทธศาสนามาใช้ในการสร้างสันติภาพในระดับปัจเจกและสังคม คิชฌชาดกสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในบริบทนี้ได้ดังนี้:
การฟังและปฏิบัติตามคำแนะนำของผู้รู้ในสังคม – การเคารพความคิดเห็นของผู้มีประสบการณ์ช่วยลดความขัดแย้งและเสริมสร้างสันติสุขให้แก่สังคม
การส่งเสริมการศึกษาเพื่อพัฒนาปัญญา – การให้ความรู้เกี่ยวกับการพิจารณาอย่างรอบคอบจะช่วยลดการตัดสินใจที่ผิดพลาด และนำไปสู่การดำเนินชีวิตที่สอดคล้องกับหลักสันติวิธี
การสร้างวัฒนธรรมแห่งสันติภาพผ่านการถ่ายทอดภูมิปัญญา – การเล่าขานชาดก เช่น คิชฌชาดก เป็นวิธีการหนึ่งในการเผยแพร่หลักธรรมที่ช่วยให้ผู้คนเข้าใจถึงความสำคัญของการเชื่อฟังและการใช้ปัญญาเพื่อความสงบสุข
สรุป คิชฌชาดกเป็นชาดกที่มีเนื้อหาสะท้อนถึงความสำคัญของการเคารพและปฏิบัติตามคำสอนของผู้มีปัญญา หลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับชาดกนี้ เช่น โอวาทปฏิคคหณธรรม โยนิโสมนสิการ และสัปปุริสธรรม สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในบริบทของพุทธสันติวิธีได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผ่านการส่งเสริมการศึกษา การเคารพความคิดเห็นของผู้รู้ และการสร้างวัฒนธรรมแห่งสันติภาพ การนำหลักธรรมเหล่านี้มาใช้ในชีวิตประจำวันจะช่วยให้สังคมดำเนินไปด้วยความสงบสุขและมั่นคง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น