วิเคราะห์ 3. ทีฆจาริกวรรค ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 22 อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต ปัญจมปัณณาสก์

 วิเคราะห์ 3. ทีฆจาริกวรรค ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 22 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 14 อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต ปัญจมปัณณาสก์ ในปริบทพุทธสันติวิธี

บทนำ

ทีฆจาริกวรรค (Dīghacārika Vagga) ในอังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต ปัญจมปัณณาสก์ เป็นหมวดหมู่ที่รวบรวมพระสูตรที่เน้นข้อปฏิบัติและหลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันและการดำเนินชีวิตในทางที่สอดคล้องกับพระพุทธศาสนา หลักธรรมเหล่านี้เชื่อมโยงกับพุทธสันติวิธี (Buddhist Peace Methodology) โดยให้ความสำคัญกับการปฏิบัติที่นำไปสู่ความสงบสุขและการพัฒนาจิตใจ

เนื้อหาของทีฆจาริกวรรค

1. ทีฆจาริกสูตรที่ 1 และที่ 2

   • กล่าวถึงการเดินทางของพระภิกษุผู้มีความมุ่งมั่นในธรรมวินัย อธิบายถึงการปฏิบัติที่ช่วยสร้างความมั่นคงในศีล สมาธิ และปัญญา

   • สาระสำคัญอยู่ที่การพัฒนาความอดทนและความเพียรในการปฏิบัติธรรม เพื่อให้บรรลุสันติภายในและสันติภาพในสังคม

2. อภินิวาสสูตร

   • พิจารณาถึงเหตุปัจจัยที่ส่งผลต่อความเป็นอยู่ที่สงบสุขในชีวิตปัจจุบันและอนาคต

   • เน้นความสัมพันธ์ระหว่างกรรมกับผลของกรรม โดยชี้ให้เห็นว่าการกระทำในปัจจุบันเป็นปัจจัยสำคัญที่สร้างอนาคต

3. มัจฉรสูตร

   • กล่าวถึงโทษของความตระหนี่และการไม่แบ่งปัน

   • การละความตระหนี่ถือเป็นองค์ประกอบสำคัญในการสร้างสังคมที่ปรองดองและมีสันติ

4. กุลุปกสูตรที่ 1 และที่ 2

   • กล่าวถึงการเป็นที่พึ่งของตนเองและการเป็นที่พึ่งแก่ผู้อื่นในทางธรรม

   • การดำเนินชีวิตโดยพึ่งพาหลักธรรมเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งเสริมความสงบสุขและความเจริญของสังคม

5. โภคสูตร

   • กล่าวถึงการใช้ทรัพย์สมบัติอย่างถูกต้องและเหมาะสม

   • การใช้ทรัพย์ในทางที่เป็นประโยชน์ทั้งแก่ตนเองและผู้อื่น เป็นการสนับสนุนพุทธสันติวิธีในมิติทางเศรษฐกิจ

6. ภัตตสูตร

   • กล่าวถึงความสำคัญของการแบ่งปันและการบริจาคอาหาร

   • การให้ทานเป็นการเสริมสร้างมิตรภาพและความสามัคคีในสังคม

7. สัปปสูตรที่ 1 และที่ 2

   • กล่าวถึงลักษณะของมิตรแท้และมิตรเทียม รวมถึงการปฏิบัติต่อมิตรในทางที่ถูกต้อง

   • การสร้างความสัมพันธ์ที่ดีเป็นรากฐานของสันติภาพในระดับปัจเจกและสังคม

การวิเคราะห์ในปริบทพุทธสันติวิธี

ทีฆจาริกวรรคสะท้อนถึงหลักธรรมที่ช่วยเสริมสร้างสันติภาพทั้งในระดับบุคคลและสังคม หลักการที่สำคัญ ได้แก่:

1. การพึ่งพาตนเองและความเพียร

   • การพัฒนาตนเองในศีล สมาธิ และปัญญา นำไปสู่ความสงบสุขภายใน (อธิศีล อธิจิต อธิปัญญา)

2. การให้และการแบ่งปัน

   • หลักทานและความไม่ตระหนี่ช่วยลดความขัดแย้งและสร้างความสามัคคีในชุมชน

3. การสัมพันธ์กันอย่างปรองดอง

   • การเข้าใจบทบาทของมิตรและการปฏิบัติต่อกันด้วยเมตตาและกรุณา

4. การใช้ทรัพยากรอย่างเหมาะสม

   • การใช้ทรัพย์สมบัติในทางที่เป็นประโยชน์ทั้งต่อตนเองและผู้อื่น เป็นการป้องกันปัญหาทางเศรษฐกิจและสังคม

บทสรุป

ทีฆจาริกวรรคในพระไตรปิฎกเล่มที่ 22 อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต ปัญจมปัณณาสก์ มีคุณค่าเชิงปฏิบัติอย่างยิ่งต่อการสร้างสันติภาพในระดับบุคคลและสังคม หลักธรรมในวรรคนี้สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันเพื่อเสริมสร้างพุทธสันติวิธี ซึ่งเน้นการลดความขัดแย้ง เสริมสร้างความสามัคคี และนำไปสู่ความสงบสุขทั้งในปัจจุบันและอนาคต