บทวิเคราะห์ปุญญาภิสันทวรรคอังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาต ทุติยปัณณาสก์ในพระไตรปิฎก เล่มที่ 21

 บทวิเคราะห์ปุญญาภิสันทวรรคในพระไตรปิฎก เล่มที่ 21 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 13 อังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาต ทุติยปัณณาสก์

บทนำ

วรรณกรรมพระไตรปิฎกเป็นคลังแห่งปัญญาของพระพุทธศาสนา ซึ่งสะท้อนถึงคำสอนที่ครอบคลุมทั้งในด้านปริยัติ ปฏิบัติ และปฏิเวธ หนึ่งในหัวข้อสำคัญที่พบในพระไตรปิฎกเล่มที่ 21 คือ "ปุญญาภิสันทวรรค" ซึ่งปรากฏในพระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 13 อังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาต ทุติยปัณณาสก์ วรรคนี้เป็นการรวบรวมพระสูตรที่เน้นการส่งเสริมปุญญาภิสันทหรือการสะสมบุญอย่างล้นพ้น และมีความสัมพันธ์กับวิถีชีวิตของพุทธศาสนิกชนในบริบทพุทธสันติวิธี

โครงสร้างของปุญญาภิสันทวรรค

วรรคนี้ประกอบด้วย 10 พระสูตร ได้แก่:

1. ปุญญาภิสันทสูตร ที่ 1 และ 2

   • กล่าวถึงลักษณะของบุญที่เป็นพลังส่งเสริมความเจริญในชีวิตและมรรคผล

   • การแบ่งปันบุญและการส่งเสริมสังคมด้วยการทำบุญในหลากหลายรูปแบบ

2. สังวาสสูตร ที่ 1 และ 2

   • เน้นเรื่องความสามัคคีในหมู่คณะ

   • การอยู่ร่วมกันด้วยเมตตาและสมานฉันท์ในชุมชนพุทธ

3. สมชีวิสูตร ที่ 1 และ 2

   • อธิบายถึงวิถีชีวิตของคู่ครองที่ดำรงอยู่ในธรรม

   • การสนับสนุนซึ่งกันและกันในทางบุญกุศล

4. สุปปวาสสูตร

   • เน้นเรื่องการมีศรัทธาและความสุขในชีวิตครอบครัวที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานแห่งธรรม

5. สุทัตตสูตร

   • กล่าวถึงคุณธรรมของการให้ทานและการช่วยเหลือสังคม

6. โภชนสูตร

   • การบริโภคอย่างมีสติและการแบ่งปันอาหารในชุมชน

7. คิหิสามีจิสูตร

   • แนวทางการปฏิบัติของคฤหัสถ์เพื่อการดำรงชีวิตที่สอดคล้องกับธรรม

วิเคราะห์ปุญญาภิสันทในบริบทพุทธสันติวิธี

การศึกษาปุญญาภิสันทวรรคในบริบทพุทธสันติวิธีสามารถชี้ให้เห็นถึงการสร้างความสงบสุขทั้งในระดับปัจเจกและสังคมดังนี้:

1. ระดับปัจเจกบุคคล

   • การสะสมบุญช่วยให้เกิดความสงบในจิตใจ ซึ่งเป็นรากฐานของความสุขและความพอใจในชีวิต

   • พระสูตรเช่น ปุญญาภิสันทสูตร เน้นการทำบุญด้วยเจตนาบริสุทธิ์ ซึ่งนำไปสู่ความสุขภายในที่แท้จริง

2. ระดับครอบครัว

   • พระสูตรเช่น สมชีวิสูตร และสุปปวาสสูตร ส่งเสริมความสัมพันธ์ที่ดีในครอบครัว โดยมีธรรมเป็นแกนกลาง

   • การสนับสนุนซึ่งกันและกันในครอบครัวช่วยสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการปฏิบัติธรรม

3. ระดับสังคม

   • สังวาสสูตร ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของความสามัคคีในหมู่คณะ

   • การทำบุญและการช่วยเหลือในชุมชน เช่นที่กล่าวในสุทัตตสูตร และโภชนสูตร ส่งเสริมการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข

สรุป

ปุญญาภิสันทวรรคในพระไตรปิฎกเล่มที่ 21 เป็นแหล่งคำสอนที่สำคัญสำหรับการสร้างบุญและความสงบสุขในทุกระดับของชีวิต การวิเคราะห์พระสูตรเหล่านี้ในบริบทพุทธสันติวิธีแสดงให้เห็นว่าคำสอนทางพระพุทธศาสนาไม่ได้จำกัดเพียงแค่เรื่องส่วนตัว แต่ยังมีพลังในการเปลี่ยนแปลงสังคมให้เกิดความสมานฉันท์และความสงบสุขโดยรวม