เมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน 2567 การกลับมาของโดนัลด์ ทรัมป์ในตำแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐฯ หลังจากที่เขาชนะการเลือกตั้งเมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน 2567 ได้ก่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงทั้งในด้านนโยบายต่างประเทศและนโยบายภายในประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในวงการวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม ที่จะต้องเผชิญกับการปรับเปลี่ยนเชิงยุทธศาสตร์ในหลายด้าน ซึ่งประเทศไทยในฐานะที่มีความสัมพันธ์อันดีกับสหรัฐฯ จำเป็นต้องเตรียมรับมือกับสถานการณ์ที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคต ดร.สุรชัย สถิตคุณารัตน์ ผู้อำนวยการสำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ (สอวช.) ภายใต้ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ได้วิเคราะห์นโยบาย America First ของฝ่ายนโยบายความร่วมมือระหว่างประเทศของ สอวช. ดังนี้
ผลกระทบจากนโยบาย "America First" ต่อวงการวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
นโยบาย "America First" ของทรัมป์ ซึ่งเน้นการผลักดันผลประโยชน์ของสหรัฐฯ เป็นหลัก มีแนวโน้มที่จะกลับมาส่งผลกระทบต่อวงการวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของโลกในหลายๆ ด้าน โดยเฉพาะการตัดงบประมาณวิจัยและพัฒนา (R&D) ซึ่งเคยเกิดขึ้นในสมัยที่ทรัมป์เป็นประธานาธิบดีระหว่างปี 2560-2564 นอกจากนี้ การปรับเปลี่ยนบุคลากรในแวดวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีก็จะเป็นส่วนสำคัญในการกำหนดทิศทางของการพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีภายในประเทศสหรัฐฯ ซึ่งอาจจะกระทบต่อความร่วมมือทางวิทยาศาสตร์ระหว่างประเทศ
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในส่วนของเทคโนโลยีด้านความมั่นคง เช่น ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ระบบอัตโนมัติ เทคโนโลยีป้องกันประเทศ และเซมิคอนดักเตอร์ ซึ่งจะมีบทบาทสำคัญในสงครามการค้าและการพัฒนาระบบอาวุธยุทโธปกรณ์ที่มีความซับซ้อนยิ่งขึ้น การทำสงครามการค้ากับจีนจะยังคงเป็นจุดเน้นหลัก โดยเฉพาะในด้านอุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการพัฒนาเทคโนโลยีขั้นสูง
ความเปลี่ยนแปลงในด้านการเมืองและเศรษฐกิจโลก
การที่พรรครีพับลิกันมีแนวโน้มจะครองเสียงข้างมากในรัฐสภาสหรัฐฯ ก็จะเพิ่มอำนาจในการดำเนินนโยบายของทรัมป์ในระยะที่สองของการดำรงตำแหน่งประธานาธิบดี ซึ่งการเปลี่ยนแปลงในโครงสร้างการบริหารงานด้านวิทยาศาสตร์และวิจัยของสหรัฐฯ จะส่งผลกระทบต่อการดำเนินการทูตวิทยาศาสตร์ของสหรัฐฯ และการสร้างความร่วมมือระหว่างประเทศในด้านวิทยาศาสตร์
นอกจากนี้ การแยกส่วนในห่วงโซ่อุปทาน (Supply Chain Decoupling) และการดึงฐานการผลิตกลับมาในอเมริกา (Onshoring) จะเป็นอีกหนึ่งนโยบายที่ทรัมป์จะผลักดัน ซึ่งอาจทำให้เกิดการปรับเปลี่ยนในแผนการค้าและการลงทุนในหลายประเทศ รวมถึงประเทศไทยด้วย
ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายสำหรับรัฐบาลไทย
ภายใต้สถานการณ์ที่เกิดขึ้น รัฐบาลไทยจำเป็นต้องเตรียมพร้อมรับมือกับการเปลี่ยนแปลงในนโยบายต่างประเทศและการพัฒนาวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมของสหรัฐฯ โดยมีข้อเสนอแนะดังนี้
การกระชับความร่วมมือกับประเทศภาคี: รัฐบาลไทยควรเดินหน้าในการสร้างความร่วมมือด้านวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรมกับประเทศเพื่อนบ้านและประเทศในภูมิภาค รวมถึงความร่วมมือกับประเทศที่ไม่ใช่สหรัฐฯ ซึ่งอาจจะได้รับผลกระทบจากนโยบาย "America First" ของทรัมป์
ส่งเสริมเศรษฐกิจนวัตกรรม: การพัฒนาเศรษฐกิจโดยการใช้วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจเป็นสิ่งที่ประเทศไทยต้องให้ความสำคัญ โดยเฉพาะการสนับสนุนอุตสาหกรรมเป้าหมายที่มีความเชี่ยวชาญ เช่น เทคโนโลยีชีวภาพ อุตสาหกรรมดิจิทัล และเทคโนโลยีสะอาด
การพัฒนากำลังคนที่มีทักษะสูง: การลงทุนในพัฒนาทักษะด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีให้กับแรงงานในประเทศจะช่วยเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศในตลาดโลก การสนับสนุนให้มีการฝึกอบรมในด้านวิจัยและพัฒนาในทุกภาคส่วนจะเป็นการยกระดับศักยภาพของบุคลากรในประเทศ
การสร้างระบบนิเวศนวัตกรรม: การสร้างและสนับสนุนระบบนิเวศนวัตกรรมที่ครอบคลุมทุกภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นภาครัฐ ภาคเอกชน หรือภาคประชาสังคม จะเป็นกุญแจสำคัญในการสร้างความยั่งยืนและความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทยในตลาดโลก
การกลับมาของโดนัลด์ ทรัมป์ในตำแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐฯ มีผลกระทบทั้งในด้านการเมืองและเศรษฐกิจโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อวงการวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมของสหรัฐฯ และของโลก การที่สหรัฐฯ อาจลดบทบาทในความร่วมมือทางวิทยาศาสตร์ระหว่างประเทศทำให้ประเทศไทยต้องเตรียมพร้อมในการปรับตัว โดยการส่งเสริมความร่วมมือในภูมิภาค การพัฒนาเศรษฐกิจนวัตกรรม และการสร้างกำลังคนที่มีทักษะสูง เพื่อให้ประเทศไทยสามารถเติบโตได้อย่างยั่งยืนและสามารถแข่งขันในตลาดโลกได้
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น