วิเคราะห์ ๔. ปุญญาภิสันทวรรค โสตาปัตติสังยุตต์ ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 19

 

วิเคราะห์ ๔. ปุญญาภิสันทวรรค ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 19 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค โสตาปัตติสังยุตต์ ในปริบทพุทธสันติวิธี"

---

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งวิเคราะห์ "ปุญญาภิสันทวรรค" ซึ่งปรากฏในพระไตรปิฎก เล่มที่ 19 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค โสตาปัตติสังยุตต์ โดยเฉพาะเนื้อหาใน 10 สูตร ได้แก่ อภิสันทสูตรที่ 1-3, เทวปทสูตรที่ 1-2, สภาคตสูตร, มหานามสูตร, วัสสสูตร, กาฬิโคธาสูตร และนันทิยสูตร พร้อมการเชื่อมโยงกับปริบทพุทธสันติวิธี อันหมายถึงการสร้างสันติภาพและการจัดการความขัดแย้งตามหลักพระพุทธศาสนา โดยวิเคราะห์สาระสำคัญที่เน้นการสั่งสมบุญ การพัฒนาคุณธรรม และการสร้างสันติสุขภายในตนเองและสังคม ซึ่งเป็นแนวทางในการสร้างความสงบสุขอย่างยั่งยืน

---

บทนำ

ปุญญาภิสันทวรรค เป็นส่วนหนึ่งของ โสตาปัตติสังยุตต์ ซึ่งรวบรวมคำสอนเกี่ยวกับการบรรลุโสดาปัตติผล โดยเน้นการสั่งสมบุญ (ปุญญา) และการพัฒนาคุณธรรมต่าง ๆ อันเป็นรากฐานสำคัญของการพัฒนาชีวิตและสังคมอย่างยั่งยืน พุทธสันติวิธี หรือแนวทางการสร้างสันติภาพตามหลักพระพุทธศาสนา มุ่งเน้นการใช้ปัญญา ความเมตตา และการไม่ใช้ความรุนแรง ในการแก้ไขปัญหาและความขัดแย้ง บทความนี้จึงวิเคราะห์หลักธรรมใน ปุญญาภิสันทวรรค โดยเปรียบเทียบและประยุกต์ใช้ในบริบทพุทธสันติวิธี

---

เนื้อหา

1. ความหมายและขอบเขตของปุญญาภิสันทวรรค

ปุญญาภิสันทวรรค หมายถึง หมวดว่าด้วยการสั่งสมบุญ อันประกอบด้วย 10 สูตร ได้แก่:

1. อภิสันทสูตรที่ 1-3: เน้นการสั่งสมบุญผ่านการให้ทาน การรักษาศีล และการเจริญภาวนา

2. เทวปทสูตรที่ 1-2: กล่าวถึงความสำคัญของคุณธรรม เช่น ความอดทน เมตตา และสัจจะ

3. สภาคตสูตร: เน้นการปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่อความสงบและสมานฉันท์

4. มหานามสูตร: กล่าวถึงการฟังธรรมและการปฏิบัติตามธรรม ซึ่งนำไปสู่ความสงบสุขภายใน

5. วัสสสูตร: สอนถึงการบ่มเพาะศีล สมาธิ และปัญญาเพื่อเป็นพื้นฐานของการแก้ไขปัญหา

6. กาฬิโคธาสูตร: กล่าวถึงการเป็นแบบอย่างที่ดีในการสร้างสันติสุข

7. นันทิยสูตร: เน้นความสำคัญของการปฏิบัติตามหลักธรรมและการเป็นผู้นำในการสร้างสันติสุข

---

2. สาระสำคัญของปุญญาภิสันทวรรค

สาระสำคัญใน 10 สูตร แบ่งออกเป็นหัวข้อหลัก ดังนี้:

1. การสั่งสมบุญ: การให้ทาน รักษาศีล และการเจริญภาวนา เป็นการสร้างพื้นฐานแห่งความสงบภายในตนเอง ซึ่งนำไปสู่การบรรลุโสดาปัตติผล

2. การพัฒนาคุณธรรม: คุณธรรม เช่น เมตตา ความอดทน และความกรุณา ช่วยส่งเสริมการอยู่ร่วมกันอย่างสันติ ลดความขัดแย้งในสังคม

3. การฟังธรรมและปฏิบัติตามธรรม: การฟังธรรมช่วยเสริมสร้างปัญญา และนำไปสู่การปฏิบัติที่ถูกต้อง เพื่อขจัดความทุกข์และความขัดแย้ง

4. การเป็นแบบอย่างที่ดี: การแสดงออกทางคุณธรรมเป็นแรงบันดาลใจให้ผู้อื่นประพฤติปฏิบัติตาม ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของสังคมที่สงบสุข

---

3. ปุญญาภิสันทวรรคในปริบทพุทธสันติวิธี

การวิเคราะห์ ปุญญาภิสันทวรรค ในปริบทพุทธสันติวิธี สามารถสรุปได้ดังนี้:

1. การสร้างสันติภายในตนเอง: การสั่งสมบุญและการพัฒนาคุณธรรมในปุญญาภิสันทวรรค ช่วยสร้างความสงบภายในจิตใจ ซึ่งเป็นพื้นฐานของสันติภาพภายนอก

2. การแก้ไขความขัดแย้งอย่างสันติ: หลักการที่ปรากฏใน เทวปทสูตร และ มหานามสูตร เน้นการใช้ปัญญาและความเมตตาในการแก้ไขความขัดแย้ง

3. การส่งเสริมคุณธรรมร่วมกันในสังคม: หลักการใน กาฬิโคธาสูตร และ นันทิยสูตร สะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญของการเป็นแบบอย่างที่ดี เพื่อสร้างแรงบันดาลใจให้ผู้อื่น

4. การพัฒนาปัญญาและสติปัญญา: การปฏิบัติธรรมและการฟังธรรมช่วยให้เกิดปัญญาอันเป็นเครื่องมือในการจัดการปัญหาอย่างสงบสุข

---

สรุป

ปุญญาภิสันทวรรค ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 19 มีเนื้อหาที่เน้นการสั่งสมบุญและการพัฒนาคุณธรรม ซึ่งเป็นหลักการสำคัญของพุทธสันติวิธี การสั่งสมบุญ การฟังธรรม การพัฒนาคุณธรรม และการเป็นแบบอย่างที่ดี ล้วนเป็นแนวทางในการสร้างสันติสุขภายในตนเองและการอยู่ร่วมกันอย่างสันติในสังคม พุทธสันติวิธีจึงเป็นเครื่องมือสำคัญในการจัดการความขัดแย้งและสร้างสันติภาพที่ยั่งยืน

---

บรรณานุกรม

• พระไตรปิฎก เล่มที่ 19 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค

• อรรถกถาบาลีอักษรไทย Atthakatha Pali Roman

• มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (ฉบับมหาจุฬาฯ)

• เสียงอ่านพระไตรปิฎก [ออนไลน์] จาก YouTube: พระไตรปิฎกเสียงอ่าน