"วิเคราะห์ รโหคตวรรค ในพระไตรปิฎก เล่มที่ 19 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค อนุรุทธสังยุตต์ ในปริบทพุทธสันติวิธี"
บทนำ
พระไตรปิฎกเป็นคัมภีร์ศักดิ์สิทธิ์สูงสุดในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะพระสุตตันตปิฎก ซึ่งประกอบด้วยพระธรรมเทศนาที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงแก่สาวกและพุทธบริษัทหลากหลายประเภท สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค ภายใต้หมวด "อนุรุทธสังยุตต์" โดยเฉพาะใน รโหคตวรรค มีบทพระสูตรสำคัญที่เน้นถึงการปฏิบัติธรรมในที่สงัดและการเจริญสติปัฏฐาน เพื่อประโยชน์ต่อการดับทุกข์และนำไปสู่ความสงบทางจิตใจ บทความนี้จึงมุ่งวิเคราะห์รโหคตวรรค ในบริบทของพุทธสันติวิธี ซึ่งสามารถเป็นแนวทางในการสร้างสันติสุขทั้งปัจเจกและสังคม
๑. บริบทของ "รโหคตวรรค" ในพระสุตตันตปิฎก
รโหคตวรรคอยู่ใน พระไตรปิฎก เล่มที่ 19 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค ซึ่งเป็นหมวดที่รวบรวมคำสอนที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่พระอนุรุทธะ โดยเน้นการปฏิบัติธรรมในที่สงัด การพิจารณาเหตุแห่งทุกข์ และการเจริญสติปัฏฐานเป็นสำคัญ รโหคตวรรคประกอบด้วยพระสูตรหลัก ๆ ได้แก่:
รโหคตสูตร ที่ ๑
รโหคตสูตร ที่ ๒
สุตนุสูตร
กัณฏกีสูตร ที่ ๑
กัณฏกีสูตร ที่ ๒
กัณฏกีสูตร ที่ ๓
ตัณหักขยสูตร
สลฬาคารสูตร
อัมพปาลิสูตร
คิลานสูตร
ในแต่ละพระสูตร พระพุทธเจ้าได้เน้นการปลีกวิเวกเพื่อการเจริญภาวนา การพิจารณาเห็นความจริงของขันธ์ห้า และวิถีแห่งความดับทุกข์ ซึ่งเป็นสาระสำคัญของพุทธสันติวิธี
๒. สาระสำคัญของพระสูตรในรโหคตวรรค
๒.๑ รโหคตสูตร ที่ ๑ และ รโหคตสูตร ที่ ๒
เนื้อหาของรโหคตสูตรทั้งสองกล่าวถึงการปลีกวิเวกอยู่ในที่สงัด โดยพระพุทธเจ้าทรงแสดงถึงคุณค่าของการอยู่ในที่เงียบสงบปราศจากสิ่งรบกวน เพื่อให้เกิดสมาธิและความสงบทางจิตใจ
การอยู่ในที่สงัดเป็นรากฐานสำคัญของการเจริญสติปัฏฐาน และเป็นทางแห่งการพ้นทุกข์
๒.๒ สุตนุสูตร
เน้นการพิจารณาถึงสภาวธรรม ความไม่เที่ยงของขันธ์ห้า และความทุกข์ที่เกิดจากความยึดมั่นถือมั่น
๒.๓ กัณฏกีสูตร ที่ ๑, ๒, และ ๓
เนื้อหาเน้นถึงการเจริญวิปัสสนาผ่านการพิจารณา รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เพื่อเห็นความไม่เที่ยง ทุกข์ และอนัตตา
๒.๔ ตัณหักขยสูตร
กล่าวถึงวิธีการดับตัณหา (ความทะยานอยาก) ซึ่งเป็นเหตุแห่งทุกข์ โดยใช้หลักการของ อริยสัจสี่ และการปฏิบัติอริยมรรคมีองค์แปด
๒.๕ สลฬาคารสูตร
เน้นการพิจารณาความสงบจากการเจริญสมถะและวิปัสสนาควบคู่กัน โดยเปรียบเหมือนการปฏิบัติที่มั่นคงดุจศาลาอันแข็งแรง
๒.๖ อัมพปาลิสูตร
พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมแก่ นางอัมพปาลี เน้นการเห็นความไม่เที่ยงของร่างกายและการเจริญมรณสติ
๒.๗ คิลานสูตร
กล่าวถึงวิธีการปลอบโยนผู้ป่วย โดยแสดงถึงการพิจารณาความจริงของชีวิตและการปล่อยวางความยึดมั่น
๓. รโหคตวรรคกับพุทธสันติวิธี
พุทธสันติวิธี คือวิถีทางแห่งสันติสุขทั้งภายในและภายนอก ผ่านการปฏิบัติธรรม โดยมีหลักสำคัญดังนี้:
การปลีกวิเวกและการอยู่ในที่สงัด
รโหคตวรรคเน้นการปลีกวิเวกเพื่อพัฒนาจิตใจให้สงบ เป็นรากฐานของสมถกรรมฐานและวิปัสสนากรรมฐาน
การเจริญสติปัฏฐาน
พระสูตรต่าง ๆ สอนให้เจริญสติปัฏฐานสี่ ได้แก่ กาย เวทนา จิต และธรรม ซึ่งนำไปสู่ความรู้แจ้งและการพ้นทุกข์
การพิจารณาเห็นความจริง
การพิจารณาขันธ์ห้าในกัณฏกีสูตรและสุตนุสูตร ทำให้ผู้ปฏิบัติเห็นความไม่เที่ยง ทุกข์ และอนัตตา อันเป็นหัวใจของพุทธสันติวิธี
การดับตัณหาและปล่อยวาง
ตัณหักขยสูตรแสดงถึงการดับตัณหา ผ่านอริยมรรคมีองค์แปด เพื่อความหลุดพ้นและสันติสุขแท้จริง
๔. บทสรุป
รโหคตวรรคในพระไตรปิฎกเล่มที่ 19 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค อนุรุทธสังยุตต์ ประกอบด้วยพระสูตรที่เน้นการปฏิบัติธรรมในที่สงัด การเจริญสติปัฏฐาน และการพิจารณาความจริงของขันธ์ห้า ซึ่งเป็นวิถีแห่งพุทธสันติวิธี การศึกษาและปฏิบัติตามคำสอนในรโหคตวรรคนี้ จะนำไปสู่ความสงบภายในจิตใจและเป็นพื้นฐานของการสร้างสันติสุขในสังคมโดยรวม
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น