วิเคราะห์ “สคาถกปุญญาภิสันทวรรค” ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 19 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค โสตาปัตติสังยุตต์ ในปริบทพุทธสันติวิธี
บทคัดย่อ
บทความนี้มุ่งวิเคราะห์ สคาถกปุญญาภิสันทวรรค ซึ่งเป็นหมวดธรรมที่สำคัญใน พระไตรปิฎกเล่มที่ 19 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค โสตาปัตติสังยุตต์ โดยใช้หลักพุทธสันติวิธีเป็นกรอบการศึกษา หมวดธรรมดังกล่าวประกอบไปด้วยสูตรสำคัญ ได้แก่ อภิสันทสูตรที่ 1-3, มหัทธนสูตรที่ 1-2, ภิกขุสูตร, นันทิยสูตร, ภัททิยสูตร, มหานามสูตร และโสตาปัตติยังคสูตร ทั้งนี้เนื้อหาจะถูกศึกษาในสามมิติ ได้แก่ เนื้อหาบาลี, อรรถกถา และความสัมพันธ์กับพุทธสันติวิธี ซึ่งแสดงถึงกระบวนการพัฒนาจิตสู่โสตาปัตติผล ผ่านการปฏิบัติตามธรรมขั้นต้น นอกจากนี้ยังเชื่อมโยงกับหลักสันติภาพภายในตนเอง ซึ่งเป็นพื้นฐานของสันติภาพในระดับสังคมและโลก
คำสำคัญ
พระไตรปิฎก, สคาถกปุญญาภิสันทวรรค, โสตาปัตติสังยุตต์, พุทธสันติวิธี, อรรถกถา
บทนำ
พระไตรปิฎกในส่วนของ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค โสตาปัตติสังยุตต์ เป็นแหล่งรวมคำสอนที่มุ่งเน้นการเข้าสู่กระแสแห่งพระนิพพาน หรือ โสตาปัตติผล ซึ่งถือเป็นการบรรลุธรรมขั้นต้นในพระพุทธศาสนา หมวด สคาถกปุญญาภิสันทวรรค ประกอบด้วยสูตรต่าง ๆ ที่กล่าวถึงคุณสมบัติ การปฏิบัติ และผลแห่งการกระทำที่นำไปสู่การเป็น โสตาปัตติบุคคล ซึ่งเป็นหลักธรรมสำคัญที่เชื่อมโยงกับพุทธสันติวิธี ทั้งในแง่ของการสร้างสันติภายในและสันติภายนอก
การศึกษาครั้งนี้จะวิเคราะห์สูตรต่าง ๆ ในหมวด สคาถกปุญญาภิสันทวรรค โดยใช้ข้อมูลจากพระไตรปิฎก ฉบับภาษาบาลี, PALI ROMAN และฉบับมหาจุฬาฯ รวมถึงอรรถกถาที่ให้คำอธิบายประกอบสูตรอย่างละเอียด พร้อมกับการตีความในปริบทของ พุทธสันติวิธี ซึ่งประกอบด้วยหลักการปฏิบัติเพื่อการดับทุกข์และการสร้างสันติสุขอย่างยั่งยืน
วัตถุประสงค์การศึกษา
เพื่อศึกษาสาระสำคัญของ สคาถกปุญญาภิสันทวรรค ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 19
เพื่อวิเคราะห์ความหมายและการตีความตามอรรถกถา
เพื่อประยุกต์ใช้เนื้อหาดังกล่าวในบริบทของพุทธสันติวิธี
เนื้อหาและการวิเคราะห์สูตรสำคัญ
1. อภิสันทสูตรที่ 1-3
สาระสำคัญ: สูตรเหล่านี้กล่าวถึงการกระทำความดี (ปุญญาภิสันท) ที่ทำให้เกิดคุณธรรมและผลบุญอันเป็นเหตุปัจจัยให้เข้าสู่กระแสแห่งธรรม (โสตาปัตติ)
อรรถกถา: อธิบายถึงการประกอบความดี 4 ประการ ได้แก่ การให้ทาน การรักษาศีล การเจริญภาวนา และการอนุโมทนาบุญ
ในบริบทพุทธสันติวิธี: การประกอบความดีถือเป็นการพัฒนาสันติภายใน ซึ่งนำไปสู่ความสงบสุขของสังคม
2. มหัทธนสูตรที่ 1-2
สาระสำคัญ: กล่าวถึงความมั่งคั่งทางธรรม (ธนะแห่งธรรม) ซึ่งมีค่ามากกว่าทรัพย์ภายนอก
อรรถกถา: ชี้ให้เห็นว่าการสั่งสมบุญทางใจจะนำไปสู่ความเจริญอย่างยั่งยืน ทั้งในปัจจุบันและอนาคต
ในบริบทพุทธสันติวิธี: การตระหนักถึงคุณค่าภายในตนเองช่วยลดความโลภและความขัดแย้งที่เกิดจากการแย่งชิงทรัพยากร
3. ภิกขุสูตร
สาระสำคัญ: กล่าวถึงคุณสมบัติของภิกษุผู้เป็นโสตาปัตติบุคคล
อรรถกถา: อธิบายถึงความสำคัญของการเจริญมรรคมีองค์ 8
ในบริบทพุทธสันติวิธี: การประพฤติปฏิบัติในมรรคมีองค์ 8 นำไปสู่ความสงบสุขภายในและความสัมพันธ์ที่ดีต่อผู้อื่น
4. นันทิยสูตร และภัททิยสูตร
สาระสำคัญ: เน้นการสรรเสริญคุณธรรมของผู้ประพฤติธรรม
อรรถกถา: อธิบายถึงการรักษาศีลและเจริญสติ
ในบริบทพุทธสันติวิธี: การรักษาศีลช่วยสร้างสันติภาพและความไว้วางใจในสังคม
5. มหานามสูตร และโสตาปัตติยังคสูตร
สาระสำคัญ: กล่าวถึงองค์ประกอบของโสตาปัตติยังค์ 4 ประการ ได้แก่ ศรัทธา ศีล สุตะ และปัญญา
อรรถกถา: อธิบายว่าคุณสมบัติทั้ง 4 นี้จะช่วยให้ผู้ปฏิบัติเข้าถึงธรรม
ในบริบทพุทธสันติวิธี: การเจริญโสตาปัตติยังค์นำไปสู่การสร้างสันติภายใน และสามารถขยายไปสู่สันติภายนอก
พุทธสันติวิธีในสคาถกปุญญาภิสันทวรรค
จากการศึกษาพบว่าหลักธรรมในหมวด สคาถกปุญญาภิสันทวรรค เน้นการพัฒนาจิตใจผ่านการทำความดี การรักษาศีล การเจริญปัญญา และการพิจารณาคุณธรรมเหล่านี้ทำให้เกิด สันติภายใน ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของ พุทธสันติวิธี โดยสันติภาพภายนอกจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อบุคคลมีความสงบสุขภายในอย่างแท้จริง
บทสรุป
สคาถกปุญญาภิสันทวรรค ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 19 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค โสตาปัตติสังยุตต์ เป็นหมวดธรรมที่มีคุณค่าอย่างยิ่งในการส่งเสริมการเข้าสู่โสตาปัตติผล ผ่านการปฏิบัติธรรมขั้นต้น อันประกอบด้วยการสั่งสมบุญ การรักษาศีล และการเจริญปัญญา โดยหลักธรรมเหล่านี้มีความสัมพันธ์กับพุทธสันติวิธี ซึ่งมุ่งเน้นการสร้างสันติภาพจากภายในสู่ภายนอก เพื่อให้เกิดสังคมที่สงบสุขและยั่งยืน
บรรณานุกรม
พระไตรปิฎก ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
อรรถกถาแปล อักษรไทย
Atthakatha Pali Roman
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น