วิเคราะห์ ตุณฑิลชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก ฉักกนิบาตชาดก ๒. ขุรปุตตวรรค
บทนำ
ตุณฑิลชาดก เป็นหนึ่งในชาดกที่ปรากฏในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก ฉักกนิบาตชาดก ๒. ขุรปุตตวรรค ชาดกนี้เป็นเรื่องราวที่สอนหลักธรรมผ่านการเปรียบเทียบระหว่างธรรมะและบาปธรรม โดยใช้สัญลักษณ์ของน้ำและเหงื่อไคล เพื่อให้เข้าใจถึงความสำคัญของการละเว้นบาปและการปฏิบัติธรรม
เนื้อหา
ธรรมเหมือนน้ำ บาปธรรมเหมือนเหงื่อไคล
ในคาถาที่ 917-918 ตุณฑิลชาดกกล่าวถึงการที่มารดาให้ข้าวที่เทลงใหม่ๆ และมีคนมากมายยืนถือบ่วงอยู่ ซึ่งสะท้อนถึงการที่มนุษย์มักตกอยู่ในภาวะที่เต็มไปด้วยความโลภและความกลัว ตุณฑิลไม่พอใจที่จะบริโภคข้าวนั้น เพราะตระหนักถึงภัยที่อาจเกิดขึ้น
คาถาที่ 919-920 กล่าวถึงการชำระล้างเหงื่อและมลทินทั้งปวง โดยใช้สัญลักษณ์ของห้วงน้ำที่ไม่มีเปือกตม และเครื่องลูบไล้ใหม่ๆ ที่มีกลิ่นหอม ซึ่งเปรียบเสมือนการปฏิบัติธรรมที่ทำให้จิตใจบริสุทธิ์
การเปรียบเทียบธรรมะและบาปธรรม
คาถาที่ 921 อธิบายว่า ห้วงน้ำที่ไม่มีเปือกตมคือธรรมะที่บริสุทธิ์ เหงื่อไคลและมลทินคือบาปธรรมที่ต้องชำระล้าง และเครื่องลูบไล้ใหม่ที่มีกลิ่นหอมคือศีลที่ทำให้จิตใจสงบและบริสุทธิ์
คาถาที่ 922 เน้นย้ำถึงความสำคัญของการละเว้นบาป โดยชี้ให้เห็นว่ามนุษย์ที่โง่เขลามักทำบาปและทำร้ายตัวเอง ในขณะที่สัตว์ที่รักษาตัวเองจะไม่ทำบาป
การประยุกต์ใช้ในพุทธสันติวิธี
หลักธรรมในการดำเนินชีวิต
ตุณฑิลชาดกสอนให้เราตระหนักถึงความสำคัญของการละเว้นบาปและการปฏิบัติธรรม โดยใช้สัญลักษณ์ของน้ำและเหงื่อไคลเพื่อให้เข้าใจถึงความบริสุทธิ์และความสกปรกของจิตใจ
การปฏิบัติธรรมและการรักษาศีลจะช่วยให้จิตใจสงบและบริสุทธิ์ ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญในการดำเนินชีวิตอย่างสงบสุข
การประยุกต์ใช้ในสังคม
ในบริบทของสังคม ตุณฑิลชาดกสามารถนำมาใช้เพื่อส่งเสริมการละเว้นความรุนแรงและการสร้างสันติภาพ โดยการปลูกฝังหลักธรรมและการรักษาศีลให้กับสมาชิกในสังคม
การชำระล้างบาปธรรมและปฏิบัติธรรมจะช่วยลดความขัดแย้งและสร้างความเข้าใจอันดีระหว่างบุคคล
สรุป
ตุณฑิลชาดกเป็นชาดกที่สอนหลักธรรมผ่านการเปรียบเทียบระหว่างธรรมะและบาปธรรม โดยใช้สัญลักษณ์ของน้ำและเหงื่อไคล เพื่อให้เข้าใจถึงความสำคัญของการละเว้นบาปและการปฏิบัติธรรม การประยุกต์ใช้หลักธรรมจากตุณฑิลชาดกในพุทธสันติวิธีจะช่วยส่งเสริมการดำเนินชีวิตอย่างสงบสุขและสร้างสันติภาพในสังคม
เอกสารอ้างอิง
พระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก ฉักกนิบาตชาดก ๒. ขุรปุตตวรรค
คัมภีร์พุทธศาสนาและหลักธรรมในการดำเนินชีวิต
วิเคราะห์ ตุณฑิลชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก ฉักกนิบาตชาดก ๒. ขุรปุตตวรรค ที่ประกอบด้วย
๓. ตุณฑิลชาดก
ธรรมเหมือนน้ำ บาปธรรมเหมือนเหงื่อไคล
[๙๑๗] วันนี้ มารดาให้ข้าวที่เทลงใหม่ๆ รางข้าวก็เต็ม มารดาก็ยืนอยู่ใกล้ๆ
รางข้าวนั้น ใช่แต่เท่านั้น ยังมีคนเป็นอันมากยืนถือบ่วงอยู่ ฉันไม่พอใจ
จะบริโภคข้าวนั้นเลย.
[๙๑๘] เจ้าสะดุ้งกลัวภัย หมุนไปมา ปรารถนาที่ซ่อนเร้น เป็นผู้ไร้ที่พึ่ง จะไป
ไหนเล่า ดูกรน้องตุณฑิละ เจ้าจงมีความขวนขวายน้อยบริโภคอาหาร
เสียเถิด เราทั้งสองมารดาเลี้ยงไว้ ก็เพื่อจะต้องการเนื้อ.
[๙๑๙] เจ้าจงหยั่งลงยังห้วงน้ำที่ไม่มีเปือกตม แล้วชำระเหงื่อและมลทินทั้งปวง
เสีย จงถือเอาเครื่องลูบไล้ใหม่ๆ ที่มีกลิ่นหอม ไม่รู้จักหายในกาล
ไหนๆ เถิด.
[๙๒๐] อะไรหนอ ที่ท่านกล่าวว่า ห้วงน้ำไม่มีเปือกตม อะไรเล่า ท่านกล่าวว่า
เหงื่อไคลและมลทิน และอะไรเล่า ท่านกล่าวว่า เครื่องลูบไล้ใหม่ๆ
ที่มีกลิ่นหอม ไม่รู้จักหายในกาลไหนๆ?
[๙๒๑] ธรรมบัณฑิตกล่าวว่า เป็นห้วงน้ำไม่มีเปือกตม บาปธรรมบัณฑิตกล่าวว่า
เหงื่อไคลและมลทิน และศีลบัณฑิตกล่าวว่า เป็นเครื่องลูบไล้ใหม่ที่มี
กลิ่นหอม ไม่รู้จักหายในกาลไหนๆ.
[๙๒๒] มนุษย์ทั้งหลาย ผู้โง่เขลา ฆ่าตัวเอง ย่อมพอใจทำบาป ส่วนสัตว์ผู้รักษาตัวเอง
ย่อมไม่พอใจทำบาป สัตว์ทั้งหลาย รื่นเริงในเดือนมีพระจันทร์เต็มดวง
ย่อมสละชีวิตได้.
ในปริบทพุทธสันติวิธี: หลักธรรม ประยุกต์ใช้" โดยใช้สาระสำคัญของ ตุณฑิลชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก ฉักกนิบาตชาดก
๒. ขุรปุตตวรรค
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น