ช่วยเขียนบทความทางวิชาการ เรื่องวิเคราะห์ อัฏฐิเสนชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก สัตตกนิบาตชาดก ๑. กุกกุวรรค ที่ประกอบด้วย
๘. อัฏฐิเสนชาดก
ว่าด้วยการขอ
[๑๐๒๑] ข้าแต่ท่านอัฏฐิเสนะ วณิพกเหล่าใดที่ข้าพเจ้าไม่รู้จัก วณิพกเหล่านั้นมา
หาข้าพเจ้าแล้วเป็นต้องขอ เหตุไรพระผู้เป็นเจ้า จึงไม่ขออะไรๆ
ข้าพเจ้า?
[๑๐๒๒] ผู้ขอย่อมไม่เป็นที่รักของผู้ถูกขอ ผู้ถูกขอเมื่อไม่ให้ก็ไม่เป็นที่รักของผู้ขอ
เพราะเหตุนั้น อาตมภาพจึงไม่ทูลขออะไรพระองค์ โดยคิดเห็นว่า
อาตมภาพอย่าหมางใจกับพระองค์เสียเลย.
[๑๐๒๓] ผู้ใดเป็นอยู่ด้วยการขอ ย่อมไม่ขอสิ่งที่ควรขอ ในเวลาที่ควรขอ ผู้นั้น
ย่อมทำให้ผู้อื่นเสื่อมจากบุญ แม้ตัวเองก็หาเลี้ยงชีพไม่สะดวก.
[๑๐๒๔] ส่วนผู้ใดเป็นอยู่ด้วยการขอ ย่อมขอสิ่งที่ควรขอในเวลาที่ควรขอ ผู้นั้น
ย่อมทำให้ผู้อื่นได้บุญ แม้ตัวเองก็หาเลี้ยงชีพสะดวกด้วย.
[๑๐๒๕] ผู้มีปัญญาเห็นยาจกมาแล้ว ย่อมไม่โกรธเลย ท่านผู้ประพฤติพรหมจรรย์
เป็นที่พอใจของข้าพเจ้า ท่านต้องการอะไร เชิญบอกมาเถิด ข้าพเจ้าจะให้
ทุกอย่าง.
[๑๐๒๖] ผู้มีปัญญาย่อมไม่ออกปากขอเลย ส่วนผู้ที่ฉลาดควรจะรู้ความต้องการได้
เอง พระอริยะทั้งหลาย ย่อมไม่ออกปากขอ มีแต่ยืนนิ่งอยู่ ด้วย
ภิกขาจารวัตรเท่านั้น นี่เป็นอาการขอของพระอริยะทั้งหลาย.
[๑๐๒๗] ข้าแต่ท่านพราหมณ์ ข้าพเจ้าขอถวายโคนมสีแดงพันตัว พร้อมทั้งโคผู้พัน
ตัวแก่ท่าน เพราะว่า ผู้ที่มีมารยาทดังพระอริยะ ได้ฟังคาถาอันประกอบ
ไปด้วยธรรมของท่านแล้ว จะไม่ถวายแก่ท่านผู้มีมารยาทดังพระอริยะ
อย่างไรได้.
จบ อัฏฐิเสนชาดกที่ ๘.
ในปริบทพุทธสันติวิธี: หลักธรรม ประยุกต์ใช้" โดยใช้สาระสำคัญของ อัฏฐิเสนชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก สัตตกนิบาตชาดก
๑. กุกกุวรรค
วิเคราะห์อัฏฐิเสนชาดกในปริบทพุทธสันติวิธี: หลักธรรมและการประยุกต์ใช้
บทคัดย่อ อัฏฐิเสนชาดกเป็นชาดกหนึ่งในพระไตรปิฎก เล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกายชาดก สัตตกนิบาตชาดก กุกกุวรรค ที่กล่าวถึงหลักธรรมเกี่ยวกับการขอและการให้ ซึ่งสะท้อนถึงความสำคัญของการวางตนที่เหมาะสมในบริบททางสังคมและจริยธรรม บทความนี้วิเคราะห์อัฏฐิเสนชาดกผ่านมุมมองพุทธสันติวิธี โดยมุ่งเน้นที่การอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข หลักแห่งการให้ที่เป็นกุศล และการวางตนของผู้ขอในฐานะนักบวชหรือผู้ทรงศีล ตลอดจนการนำหลักธรรมเหล่านี้มาประยุกต์ใช้ในสังคมปัจจุบัน
1. บทนำ อัฏฐิเสนชาดกนำเสนอแนวคิดเกี่ยวกับการขอและการให้ ซึ่งเป็นหัวข้อสำคัญที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมของมนุษย์ในสังคม หลักธรรมในชาดกนี้ไม่เพียงแสดงถึงการให้ทานและการขอทานในแง่ของการดำรงชีวิตเท่านั้น แต่ยังสะท้อนถึงแนวคิดเชิงจริยธรรมเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างผู้ให้และผู้รับ ตลอดจนการใช้ปัญญาและเมตตาในการดำเนินชีวิต โดยเฉพาะในบริบทของพุทธสันติวิธีที่เน้นการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข
2. การวิเคราะห์อัฏฐิเสนชาดก อัฏฐิเสนชาดกบรรยายถึงบทสนทนาระหว่างอัฏฐิเสนะผู้เป็นสมณะกับผู้ครองเรือน โดยมีสาระสำคัญดังนี้:
2.1 แนวคิดเรื่องการขอและการให้ อัฏฐิเสนชาดกชี้ให้เห็นว่า การขออาจทำให้เกิดความไม่พอใจระหว่างผู้ให้และผู้รับ ดังคำกล่าวที่ว่า "ผู้ขอย่อมไม่เป็นที่รักของผู้ถูกขอ" และ "ผู้ถูกขอเมื่อไม่ให้ก็ไม่เป็นที่รักของผู้ขอ" แสดงให้เห็นว่าการขอโดยปราศจากความเหมาะสมอาจก่อให้เกิดความขัดแย้งและความไม่เข้าใจกัน
2.2 หลักธรรมของผู้ทรงศีลในการขอ สมณะผู้ทรงศีลมีวิธีการขอที่แตกต่างจากคนทั่วไป คือไม่ขอโดยตรง แต่ใช้วิธีแสดงออกทางพฤติกรรมที่เรียบร้อยและสำรวม ดังที่ปรากฏในคำกล่าวของอัฏฐิเสนะว่า "พระอริยะทั้งหลายย่อมไม่ออกปากขอ มีแต่ยืนนิ่งอยู่ด้วยภิกขาจารวัตรเท่านั้น นี่เป็นอาการขอของพระอริยะทั้งหลาย" แสดงถึงความสำรวมของนักบวชที่ไม่แสดงความโลภหรือความต้องการโดยตรง
2.3 คุณค่าทางศีลธรรมและสังคมของการให้ทาน เมื่อผู้ให้เข้าใจถึงเจตนาของผู้ขอและให้ด้วยศรัทธา ผลที่ได้รับคือการเพิ่มพูนบุญกุศล ดังที่กล่าวไว้ว่า "ผู้ที่ฉลาดควรจะรู้ความต้องการได้เอง" ซึ่งสะท้อนถึงการให้ที่มีปัญญาและความเมตตา การให้ในบริบทของชาดกนี้ไม่ได้เป็นเพียงการช่วยเหลือทางวัตถุ แต่ยังเป็นการส่งเสริมคุณธรรมและความสัมพันธ์ที่ดีในสังคม
3. การประยุกต์ใช้หลักธรรมของอัฏฐิเสนชาดกในพุทธสันติวิธี พุทธสันติวิธีหมายถึงแนวทางการสร้างสันติภาพโดยอาศัยหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ซึ่งอัฏฐิเสนชาดกสามารถนำมาใช้ในหลายบริบท เช่น:
3.1 การส่งเสริมการให้ที่มีปัญญา หลักธรรมจากชาดกนี้สามารถนำมาใช้ในการพัฒนานโยบายการสงเคราะห์ทางสังคม โดยเน้นการให้ที่ส่งเสริมศักยภาพของผู้รับ และช่วยให้เกิดความยั่งยืนในการดำรงชีวิต
3.2 การเสริมสร้างความเข้าใจระหว่างผู้ให้และผู้รับ ในสังคมปัจจุบัน การให้ความช่วยเหลือโดยไม่คำนึงถึงศักดิ์ศรีของผู้รับอาจทำให้เกิดความไม่พอใจ การให้ควรดำเนินไปด้วยความเคารพซึ่งกันและกัน เพื่อให้เกิดความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างกัน
3.3 การอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขโดยใช้เมตตาและขันติ อัฏฐิเสนชาดกสอนให้เห็นถึงความสำคัญของการไม่เรียกร้องและการเคารพซึ่งกันและกัน ซึ่งเป็นหลักการสำคัญในการอยู่ร่วมกันอย่างสันติในระดับบุคคลและสังคม
4. บทสรุป อัฏฐิเสนชาดกเป็นชาดกที่ให้ข้อคิดสำคัญเกี่ยวกับการขอและการให้ ซึ่งสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในบริบทของพุทธสันติวิธีเพื่อสร้างสังคมที่สงบสุข หลักธรรมที่กล่าวถึงในชาดกนี้เน้นการให้ที่มีปัญญา การขอที่เหมาะสม และการสร้างความเข้าใจระหว่างกัน ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของการอยู่ร่วมกันอย่างมีสันติสุข
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น