วิเคราะห์ ๑๐. กุมมาสปิณฑชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก สัตตกนิบาตชาดก ๒. คันธารวรรค ที่ประกอบด้วย
๑๐. กุมมาสปิณฑชาดก
ว่าด้วยอานิสงส์ถวายขนมกุมมาส
[๑๑๐๗] ได้ยินว่า การทำสามีจิกรรมในพระปัจเจกพุทธเจ้าชื่อว่าอโนมทัสสี มี
คุณไม่น้อยเลย เชิญดูผลแห่งก้อนขนมกุมมาสแห้ง ไม่มีรสเค็ม. ส่งผล
ให้เราได้ช้าง ม้า วัว ทรัพย์ ข้าวเปลือกเป็นอันมากนี้ ตลอดทั้งแผ่น
ดินทั้งสิ้น และนางนารีเหล่านี้เปรียบด้วยนางอัปสร เชิญดูผลแห่งก้อน
ขนมกุมมาส.
[๑๑๐๘] ข้าแต่พระองค์ผู้ประเสริฐ ผู้มีอัธยาศัยเป็นกุศล ผู้บำรุงรัฐให้เจริญ
พระองค์ตรัสคาถาเพลงขับเสมอๆ ขอพระองค์ผู้มีพระทัยเปี่ยมด้วยปีติ
อันแรงกล้า ได้โปรดตรัสบอกใจความแห่งคาถาเพลงขับที่หม่อมฉันทูล
ถามนั้นเถิด.
[๑๑๐๙] เราเกิดในตระกูลหนึ่งในนครนี้แหละ เป็นลูกจ้างทำงานให้คนอื่น ถึง
จะเป็นลูกจ้างทำการงานเลี้ยงชีวิต แต่เราก็มีศีลสังวร. วันนั้นเราออก
ไปทำงาน ได้เห็นสมณะ ๔ รูป ผู้ประกอบไปด้วยอาจาระและศีล เป็นผู้
เยือกเย็น ไม่มีอาสวะ.
เรามีจิตเลื่อมใสในสมณะเหล่านั้น จึงนิมนต์ให้ท่านนั่งบนอาสนะที่ลาด
ด้วยใบไม้แล้ว ได้ถวายขนมกุมมาสแก่ท่านด้วยมือของตน. ผลแห่งกุศล
กรรมนั้นของเราเป็นเช่นนี้ เราจึงได้เสวยราชสมบัตินี้ อันมีแผ่นดินแผ่
ไพศาลไปด้วยสมบัติทุกชนิด.
[๑๑๑๐] ข้าแต่พระองค์ผู้มีอัธยาศัยเป็นกุศล พระองค์ทรงประทานเสียก่อน จึงค่อย
เสวยเอง พระองค์อย่าทรงประมาทในบุญทั้งหลายมีทานเป็นต้น พระองค์
จงทรงยังจักร ๔ มีการอยู่ในประเทศอันสมควรเป็นต้นให้เป็นไป อย่าได้
ทรงตั้งอยู่ในอธรรมเลย จงทรงดำรงอยู่ในทศพิธราชธรรมเถิด.
[๑๑๑๑] ดูกรพระราชธิดาของพระเจ้าโกศลผู้เลอโฉม เรานั้นจักประพฤติตามทางที่
พระอริยเจ้าประพฤติมาแล้วนั้นแลเสมอๆ พระอรหันต์ทั้งหลายเป็นที่
พอใจของเราแท้ เราปรารถนาจะได้เห็นท่าน.
[๑๑๑๒] ดูกรนางเทวีผู้เป็นพระราชธิดาที่รักของพระเจ้าโกศล เจ้างดงามอยู่ใน
ท่ามกลางหมู่นารี เปรียบเหมือนนางเทพอัปสรฉะนั้น เจ้าได้ทำกรรมดี
งามอะไรไว้ เจ้าเป็นผู้มีผิวพรรณผุดผ่องอย่างนี้ เพราะกรรมอะไร?
[๑๑๑๓] ข้าแต่พระมหากษัตริย์ หม่อมฉันเป็นทาสีทำการรับใช้ของตระกูลกฏุมพี
เป็นผู้สำรวมระวัง เป็นอยู่โดยธรรม มีศีล มีความเห็นชอบธรรม.
คราวนั้น หม่อมฉันมีจิตโสมนัส ได้ถวายอาหารที่เป็นส่วนของหม่อม
ฉัน แก่พระปัจเจกพุทธเจ้าผู้กำลังเที่ยวบิณฑบาตอยู่ ด้วยมือตนเอง
ผลแห่งกรรมนั้นของหม่อมฉัน เป็นเช่นนี้.
ในปริบทพุทธสันติวิธี: หลักธรรม ประยุกต์ใช้" โดยใช้สาระสำคัญของ ๑๐. กุมมาสปิณฑชาดก ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก สัตตกนิบาตชาดก
๒. คันธารวรรค
วิเคราะห์ "กุมมาสปิณฑชาดก" ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 สัตตกนิบาตชาดก
บทนำ
"กุมมาสปิณฑชาดก" เป็นหนึ่งในเรื่องราวชาดกที่ปรากฏในพระไตรปิฎกเล่มที่ 27 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 19 ขุททกนิกาย ชาดก สัตตกนิบาตชาดก ๒. คันธารวรรค ซึ่งเป็นเรื่องราวที่แสดงถึงอานิสงส์ของการทำบุญ โดยเฉพาะการถวายอาหารแก่สมณะหรือผู้ปฏิบัติธรรม พร้อมทั้งชี้ให้เห็นถึงผลของกรรมที่ส่งผลต่อชีวิตในปัจจุบันและอนาคต บทความนี้มุ่งเน้นการวิเคราะห์สาระสำคัญของ "กุมมาสปิณฑชาดก" ในบริบทพุทธสันติวิธี และการประยุกต์ใช้หลักธรรมในชีวิตประจำวัน
สาระสำคัญของ "กุมมาสปิณฑชาดก"
เรื่องราวในชาดกนี้เล่าถึงชายคนหนึ่งที่เกิดในตระกูลยากจนและทำงานเป็นลูกจ้างเพื่อเลี้ยงชีวิต แม้จะอยู่ในฐานะที่ต้องทำงานหนัก แต่เขาก็มีศีลสังวรและยึดมั่นในความดี เมื่อได้พบพระปัจเจกพุทธเจ้าจำนวน 4 รูป ที่ประกอบไปด้วยอาจาระและศีล เขาเกิดจิตเลื่อมใสและถวายขนมกุมมาส (ขนมชนิดหนึ่ง) ด้วยมือของตนเอง ผลแห่งการทำบุญครั้งนี้ทำให้เขาได้เสวยผลแห่งบุญในภายภาคหน้า ได้ครองราชสมบัติและมีทรัพย์สมบัติมากมาย
นอกจากนี้ ชาดกยังกล่าวถึงหญิงสาวผู้หนึ่งซึ่งเคยเป็นทาสีในอดีตชาติ เธอได้ถวายอาหารแก่พระปัจเจกพุทธเจ้าด้วยใจเลื่อมใส ผลแห่งกรรมนี้ทำให้เธอได้เกิดในตระกูลสูงส่ง มีผิวพรรณผุดผ่อง และกลายเป็นพระราชธิดาของพระเจ้าโกศลในชาติปัจจุบัน
การวิเคราะห์ในบริบทพุทธสันติวิธี
พุทธสันติวิธีเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิตที่เน้นความสงบสุขและการสร้างสรรค์สังคมที่ปราศจากความขัดแย้ง ชาดกเรื่องนี้สามารถนำมาวิเคราะห์ในบริบทดังกล่าวได้ดังนี้:
1. หลักแห่งกรรมและความเมตตา
- การถวายขนมกุมมาสและอาหารในชาดกนี้สะท้อนถึงหลักแห่งกรรมที่ว่า "การกระทำใด ๆ ก็ตาม จะส่งผลตอบแทนตามแรงแห่งการกระทำนั้น" ชายลูกจ้างและหญิงทาสีต่างก็มีจิตเลื่อมใสและเต็มใจในการทำบุญ แม้ว่าพวกเขาจะไม่ได้มีทรัพย์สมบัติมากนักในขณะนั้น แต่ความบริสุทธิ์ใจในการทำทานได้ส่งผลให้พวกเขาได้รับอานิสงส์มหาศาล
- หลักธรรมนี้สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในสังคมปัจจุบัน โดยการปลูกฝังจิตสำนึกให้ผู้คนรู้จักการให้และการแบ่งปัน แม้จะเป็นสิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ ก็ตาม การทำเช่นนี้จะช่วยลดความเห็นแก่ตัวและสร้างความสามัคคีในสังคม
2. ศีลสังวรและการดำรงตนในศีลธรรม
- ชายลูกจ้างในชาดกนี้แม้จะทำงานหนักและมีฐานะยากจน แต่เขาก็ยังคงรักษาศีลและดำเนินชีวิตอย่างมีสติ ความสำรวมระวังในศีลธรรมของเขาเป็นตัวอย่างที่ดีของการดำรงตนอย่างมีคุณธรรม
- ในบริบทพุทธสันติวิธี การรักษาศีลและดำเนินชีวิตอย่างมีสติจะช่วยลดความขัดแย้งและความรุนแรงในสังคม เพราะผู้ที่มีศีลธรรมจะไม่กระทำการที่เป็นโทษต่อตนเองและผู้อื่น
3. ทศพิธราชธรรมและการปกครองที่เป็นธรรม
- ชาดกยังเน้นถึงความสำคัญของทศพิธราชธรรม ซึ่งเป็นหลักการปกครองที่พระราชาควรยึดถือ เช่น การให้ทาน การรักษาศีล การละเว้นจากการเบียดเบียน และการบำเพ็ญประโยชน์เพื่อประชาชน
- หากผู้นำในสังคมปัจจุบันนำหลักทศพิธราชธรรมไปปรับใช้ จะสามารถสร้างความสงบสุขและความเจริญรุ่งเรืองให้แก่ประเทศชาติได้อย่างยั่งยืน
การประยุกต์ใช้หลักธรรมในชีวิตประจำวัน
- การให้และการแบ่งปัน: ไม่ว่าเราจะมีทรัพยากรมากหรือน้อย การให้ด้วยจิตใจที่บริสุทธิ์จะช่วยสร้างความสุขและความสัมพันธ์ที่ดีในสังคม
- การรักษาศีล: การรักษาศีล 5 เป็นพื้นฐานที่สำคัญในการดำเนินชีวิต ช่วยให้เราเป็นคนดีและเป็นที่เคารพนับถือของผู้อื่น
- การดำรงตนในความไม่ประมาท: ชาดกสอนให้เราตระหนักถึงผลของกรรมและไม่ประมาทในการทำบุญหรือการกระทำใด ๆ
- การสร้างสังคมที่สงบสุข: การนำหลักธรรมจากชาดกไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันจะช่วยสร้างสังคมที่มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และปราศจากความขัดแย้ง
สรุป
"กุมมาสปิณฑชาดก" เป็นเรื่องราวที่สะท้อนถึงหลักธรรมสำคัญในพระพุทธศาสนา เช่น หลักแห่งกรรม การให้ การรักษาศีล และการปกครองที่เป็นธรรม ชาดกนี้ไม่เพียงแต่เป็นคำสอนที่เกี่ยวข้องกับอดีตชาติเท่านั้น แต่ยังสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันเพื่อสร้างสังคมที่สงบสุขและมีความเจริญรุ่งเรืองได้อย่างแท้จริง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น