วันศุกร์ที่ 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2568

ReFaith Thailand: สื่อธรรมะยุคใหม่สู่เยาวชน



บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งวิเคราะห์โครงการ ReFaith Thailand ซึ่งเป็นยุทธศาสตร์ด้านการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในยุคใหม่ ที่รัฐบาลไทยโดยกระทรวงวัฒนธรรม กระทรวงศึกษาธิการ และสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ร่วมมือกันพัฒนาเพื่อฟื้นฟูศรัทธาของเยาวชนไทยที่ห่างเหินจากหลักธรรม โดยเน้นการใช้สื่อดิจิทัลและกิจกรรมเชิงสร้างสรรค์เข้าถึงจิตใจของคนรุ่นใหม่ บทความวิเคราะห์โครงการผ่านกรอบแนวคิด “การสื่อสารทางศาสนาในยุคดิจิทัล” และ “พุทธศาสนาเชิงปฏิบัติ” (Engaged Buddhism) เพื่อประเมินศักยภาพและทิศทางของโครงการในเชิงสังคมวัฒนธรรม

1. บทนำ

พระพุทธศาสนาเป็นรากฐานสำคัญของสังคมไทยมาช้านาน แต่ในโลกยุคปัจจุบันที่เต็มไปด้วยความเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีและวัฒนธรรม เยาวชนจำนวนไม่น้อยเริ่มห่างเหินจากวัดและหลักธรรม โครงการ ReFaith Thailand จึงถือกำเนิดขึ้นภายใต้แนวคิด “ฟื้นใจ..ให้ศรัทธา” โดยมุ่งเป้าฟื้นฟูความศรัทธาในพระพุทธศาสนาให้กลับมาอยู่ในชีวิตประจำวันของเยาวชน ผ่านการสื่อสารสมัยใหม่และกิจกรรมที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตร่วมสมัย (กระทรวงวัฒนธรรม, 2568)

2. กรอบแนวคิดการวิเคราะห์

2.1 การสื่อสารทางศาสนาในยุคดิจิทัล (Digital Religious Communication)
ตามแนวคิดของ Campbell (2010) การสื่อสารทางศาสนาในยุคดิจิทัลไม่ได้จำกัดอยู่แค่การสอนหลักธรรมผ่านเทคโนโลยี แต่เป็นการ “สร้างความสัมพันธ์ทางจิตวิญญาณผ่านสื่อ” ซึ่งต้องตอบสนองต่อประสบการณ์และภาษาของผู้ใช้งานโดยเฉพาะเยาวชนที่มีพฤติกรรมการบริโภคสื่อแตกต่างจากรุ่นก่อน

2.2 พุทธศาสนาเชิงปฏิบัติ (Engaged Buddhism)
แนวคิดของ Thich Nhat Hanh และ Sulak Sivaraksa เสนอว่า การเผยแผ่ธรรมะควรเป็นการผสานธรรมะเข้ากับชีวิตจริง โดยมุ่งสร้างการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและจิตใจพร้อมกัน โครงการ ReFaith จึงสามารถวิเคราะห์ผ่านมุมมองนี้ ในฐานะความพยายามเชื่อมโยงธรรมะกับชีวิตคนรุ่นใหม่อย่างมีส่วนร่วม

3. โครงการ ReFaith Thailand: แนวทางและวัตถุประสงค์

3.1 โครงสร้างและพันธกิจ

ReFaith Thailand ดำเนินงานภายใต้ความร่วมมือของ 3 หน่วยงานหลัก ได้แก่

  • กระทรวงวัฒนธรรม (วธ.)

  • สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ (พศ.)

  • กระทรวงศึกษาธิการ (ศธ.)

โดยได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานคณะกรรมการเผยแผ่พระพุทธศาสนาแห่งชาติ (2568) เพื่อส่งเสริมให้เยาวชนเข้าถึงพระพุทธศาสนาอย่างมีความหมายในชีวิตจริง ผ่านสื่อใหม่ เช่น

  • วิดีโอ TikTok / YouTube

  • แพลตฟอร์มเสวนาออนไลน์

  • รายการ “ธรรมะอารมณ์ดี”

  • กิจกรรมเชิงประสบการณ์ เช่น ค่ายธรรมะ, การโต้ธรรมวาที

3.2 กลยุทธ์หลักในการสื่อสาร

  • สร้างแกนนำ “พุทธะพลังใหม่”: เยาวชนที่เข้าใจธรรมะและสามารถสื่อสารต่อให้คนรุ่นเดียวกัน

  • เน้นธรรมะที่เป็น “วิถีชีวิต”: ไม่จำกัดอยู่ในวัดหรือวันสำคัญเท่านั้น แต่รวมถึงการ “พูดดี คิดดี ทำดี” ในทุกวัน

  • สื่อธรรมะทันสมัย: ใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย กราฟิกดึงดูดใจ ตอบสนองพฤติกรรมการเสพสื่อของคนรุ่นใหม่

  • บูรณาการหลักธรรมในโรงเรียน: ผ่านกิจกรรม บทเรียน และหลักสูตรคุณธรรม

4. การวิเคราะห์เชิงวิพากษ์

4.1 จุดแข็งของโครงการ

  • เข้ากับยุคสมัย: สื่อธรรมะรูปแบบใหม่ช่วยลดช่องว่างระหว่าง “เยาวชนกับวัด”

  • สร้างพื้นที่เสวนา: เยาวชนมีโอกาสแลกเปลี่ยนกับพระสงฆ์ ครู และชุมชน

  • บูรณาการเชิงระบบ: ครอบคลุมทั้งระดับบุคคล ครอบครัว โรงเรียน และสื่อสังคม

4.2 ข้อท้าทายที่ต้องเผชิญ

  • ความต่อเนื่องของโครงการ: อาจเผชิญความไม่แน่นอนจากการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองหรืองบประมาณ

  • ความลึกของเนื้อหา: การนำธรรมะมานำเสนอในรูปแบบสั้นหรือบันเทิง อาจลดทอนแก่นสาร

  • ความต้านทานจากบางกลุ่ม: โดยเฉพาะกลุ่มที่ยังยึดรูปแบบการสอนแบบดั้งเดิมหรือมองว่าธรรมะไม่ควรถูก “บันเทิง”

5. ข้อเสนอเชิงนโยบาย

  1. สร้างระบบพี่เลี้ยง (Mentorship) ระหว่างพระสงฆ์และเยาวชน เพื่อความใกล้ชิดและความยั่งยืน

  2. ส่งเสริมความร่วมมือกับ Influencer ด้านจิตวิญญาณ เพื่อขยายการรับรู้ในวงกว้าง

  3. จัดระบบประเมินผล โดยใช้เกณฑ์ที่วัดการเปลี่ยนแปลงทางความคิดและพฤติกรรมของเยาวชน

  4. ผลักดันให้สื่อธรรมะกลายเป็นวาระแห่งชาติด้านคุณธรรม ร่วมกับยุทธศาสตร์ชาติและนโยบายเยาวชน

6. บทสรุป

ReFaith Thailand คือความพยายามฟื้นฟูศรัทธาในพระพุทธศาสนาอย่างมีพลวัต โดยปรับวิธีการเผยแผ่ธรรมะให้สอดคล้องกับวิถีชีวิตและจิตวิทยาของคนรุ่นใหม่ โครงการนี้แสดงให้เห็นว่าธรรมะไม่จำเป็นต้องอยู่นอกโลก แต่สามารถเป็นส่วนหนึ่งของโลกสมัยใหม่ได้อย่างสง่างาม หากดำเนินงานอย่างมียุทธศาสตร์ต่อเนื่อง ก็อาจกลายเป็นต้นแบบของการเผยแผ่ศาสนาในศตวรรษที่ 21

บรรณานุกรม

  • Campbell, H. A. (2010). When Religion Meets New Media. Routledge.

  • Thich Nhat Hanh. (1993). Interbeing: Fourteen Guidelines for Engaged Buddhism. Parallax Press.

  • สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ. (2568). รายงานแนวทาง “ReFaith Thailand: ฟื้นใจให้ศรัทธา”.

  • กระทรวงวัฒนธรรม. (2568). เอกสารประกอบนโยบาย “พุทธะพลังใหม่ สร้างไทยสู่อนาคต”.

  • สุลักษณ์ ศิวรักษ์. (2546). พุทธศาสนาเพื่อสังคม. กรุงเทพฯ: สวนเงินมีมา.

  • UNESCO. (2015). Rethinking Education: Towards a Global Common Good?

ที่

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น

สมัครสมาชิก: ส่งความคิดเห็น (Atom)

บทบาทขับเคลื่อนจัดตั้ง ธนาคารพระพุทธศาสนา ของ ดร.นิยม เวชกามา

การวิเคราะห์เชิงโครงสร้างและพลวัตทางการเมืองในการขับเคลื่อนจัดตั้ง "ธนาคารพระพุทธศาสนาแห่งประเทศไทย": กรณีศึกษาแนวคิดและบทบาทของ ด...