พระพุทธศาสนาในประเทศไทยมีบทบาทสำคัญในการหล่อหลอมวิถีชีวิต วัฒนธรรม และจิตวิญญาณของประชาชนมาอย่างยาวนาน การเผยแผ่พระพุทธศาสนาบนพื้นที่สูงภายใต้ โครงการพระธรรมจาริก ซึ่งเริ่มต้นมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2508 ไม่เพียงเป็นการสืบสานพระธรรมคำสอน หากยังเชื่อมโยงกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตของชุมชนห่างไกลด้วยแนวคิดพุทธเศรษฐศาสตร์และเศรษฐกิจพอเพียง
ในวาระครบรอบ 60 ปี โครงการพระธรรมจาริก ได้ร่วมกับสำนักงานองคมนตรีและภาคีการพัฒนา นำผลงาน “พระธรรมจาริก” และผลิตภัณฑ์กาแฟ “จาริกาโน่” เข้าร่วมจัดแสดงในงาน SX Sustainability Expo 2025 มหกรรมความยั่งยืนที่ใหญ่ที่สุดในอาเซียน (26 กันยายน – 5 ตุลาคม 2568) ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ ซึ่งสะท้อนให้เห็นการต่อยอดพระพุทธศาสนาไปสู่มิติการพัฒนาอย่างยั่งยืนทั้งในระดับชุมชนและระดับอาเซียน
1. โครงการพระธรรมจาริก: รากฐานการเผยแผ่และการพัฒนา
-
ประวัติความเป็นมา
-
เริ่มก่อตั้งในปี พ.ศ. 2508 มีวัตถุประสงค์หลักในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาแก่ชนบนพื้นที่สูง และยกระดับคุณภาพชีวิตของชุมชนท้องถิ่น
-
ปัจจุบันมีอาศรมพระธรรมจาริกกว่า 302 แห่ง ครอบคลุม 20 จังหวัดภาคเหนือและตะวันตก โดยมีพระสงฆ์เพียง 400 รูป ทำงานร่วมกับกว่า 1,000 หมู่บ้าน
-
-
บทบาทสำคัญ
-
เป็นกลไกในการธำรงพระพุทธศาสนาในพื้นที่ห่างไกล
-
สร้างเครือข่ายพระสงฆ์–ชุมชน เพื่อพัฒนาสังคมตามแนวพุทธ
-
เป็นเวทีบ่มเพาะพระสงฆ์รุ่นใหม่ให้เข้าใจการทำงานเชิงพุทธเพื่อสังคม (Engaged Buddhism)
-
2. การพัฒนาเชิงนวัตกรรม: กาแฟ “จาริกาโน่”
-
ผลิตภัณฑ์เพื่อการพัฒนา
-
กาแฟ “จาริกาโน่” เป็นผลผลิตจากการส่งเสริมการเกษตรบนพื้นที่สูง เชื่อมโยงกับชุมชนและเศรษฐกิจท้องถิ่น
-
ตัวอย่างเช่น สาขาบุรีรัมย์ที่ได้รับความสนใจจากอาจารย์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยสุรินทร์
-
-
ความหมายเชิงสัญลักษณ์
-
กาแฟจาริกาโน่ไม่เพียงเป็นสินค้า หากยังเป็น “สัญลักษณ์ของการพัฒนาอย่างยั่งยืน” ที่ผูกโยงกับพระพุทธศาสนา
-
เป็นการบูรณาการศรัทธากับเศรษฐกิจ สร้างความภาคภูมิใจแก่ชุมชนผู้ผลิต
-
3. พระธรรมจาริกอาสาและอาสาสมัครธรรมจาริก: การมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน
-
แนวคิด
-
เปิดรับสมัครพระสงฆ์และฆราวาส เพื่อมีส่วนร่วมในบทบาท “ธรรมจาริก”
-
เป็นการต่อยอดจากทุนเล่าเรียนหลวงสำหรับพระสงฆ์ไทย และการสร้างเครือข่ายอาสาสมัครทางศาสนา
-
-
กิจกรรมการเรียนรู้
-
ภาคความรู้: อบรมหลักการเผยแผ่พระพุทธศาสนาและพัฒนาชุมชน (วัดเบญจมบพิตร, 15–20 พ.ย. 2568)
-
ภาคกรรมฐาน: ฝึกฝนการเจริญสติภาวนาและการสอนกรรมฐาน (นครราชสีมา, 20–24 พ.ย. 2568)
-
ภาคสนาม: เดินธุดงค์–ธรรมยาตรา เชียงใหม่–แม่ฮ่องสอน–ตาก (25–30 พ.ย. 2568)
-
-
ผลลัพธ์
-
ผู้เข้าร่วมได้รับเกียรติบัตรจากคณะสงฆ์และสำนักงานองคมนตรี
-
สามารถจับคู่พัฒนากับอาศรมบนพื้นที่สูง และมีโอกาสรับทุนวิจัย–พัฒนาในอนาคต
-
นิสิตมหาวิทยาลัยพุทธศาสนาได้รับการรับรองชั่วโมงปฏิบัติธรรมและกิจกรรมเพื่อสังคม
-
4. พระธรรมจาริกาโน่ในบริบทอาเซียน
-
การเข้าร่วม SX Sustainability Expo 2025 ทำให้พระธรรมจาริกและกาแฟจาริกาโน่ก้าวออกจากพื้นที่ท้องถิ่นไปสู่เวทีภูมิภาค
-
โครงการดังกล่าวแสดงให้เห็นว่า พระพุทธศาสนาสามารถบูรณาการกับแนวคิดการพัฒนาอย่างยั่งยืนของสหประชาชาติ (SDGs) โดยเน้นมิติศาสนา วัฒนธรรม และเศรษฐกิจชุมชน
-
สะท้อนแนวทาง “ศาสนาและความยั่งยืน” ที่ก้าวพ้นจากพิธีกรรม สู่การเป็นพลังทางสังคมและเศรษฐกิจ
บทสรุป
“พระธรรมจาริกาโน่” เป็นกรณีศึกษาที่สำคัญของการสืบสานและต่อยอดพระพุทธศาสนาให้ยั่งยืน ผ่านสามองค์ประกอบหลัก ได้แก่
-
พระธรรมจาริก ที่เผยแผ่และพัฒนาชุมชนบนพื้นที่สูง
-
กาแฟจาริกาโน่ ที่สะท้อนการบูรณาการศาสนากับเศรษฐกิจสร้างสรรค์
-
พระธรรมจาริกอาสาและอาสาสมัครธรรมจาริก ที่เปิดโอกาสให้ทั้งพระและฆราวาสเข้ามามีบทบาทร่วมกัน
ทั้งหมดนี้ชี้ให้เห็นว่า การธำรงพระพุทธศาสนาในศตวรรษที่ 21 ไม่ใช่เพียงการรักษาพิธีกรรม แต่ต้องเชื่อมโยงกับการพัฒนาสังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม เพื่อสร้างความหมายใหม่ให้พระพุทธศาสนาในฐานะพลังขับเคลื่อนความยั่งยืนของมนุษยชาติ
เพลง: จาริกาโน่ ยั่งยืนด้วยศรัทธา
เนื้อเพลง
ท่อนแรก (เรื่องราว)
หกสิบปี พระธรรมจาริกเดินทาง
บนดอยสูง เสียงสวดดังกลางไพรพนา
ศรัทธาพาใจ ไปถึงทุกหมู่บ้าน
ร่วมพัฒนาชีวิตและศาสนา
ท่อนสอง (กาแฟ–การพัฒนา)
จิบกาแฟจาริกาโน่ กลิ่นหอมไกล
คือเหงื่อไหลจากแรงใจชุมชน
จากผืนดิน สู่แก้วกาแฟแห่งคน
ร้อยรัดศรัทธากับการพัฒนา
ฮุค (กำลังใจ)
เดินธุดงค์ ขึ้นดอย ตามรอยครูบาอาจารย์
มอบปัญญา ประสานงาน สืบสานศาสนา
พระธรรมจาริกาโน่ คือทางยั่งยืนโลกา
สร้างชุมชนด้วยศรัทธา เชื่อมใจคนทั้งอาเซียน
ท่อนสาม (การมีส่วนร่วม)
อาสามาร่วมกัน เดินด้วยกันไม่ท้อถอย
ทั้งพระสงฆ์ ฆราวาส ร่วมก้าวไป
ฟรีทั้งอบรม ได้ดื่มกาแฟสุขใจ
สืบพระศาสนาให้ยั่งยืนตลอดกาล
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น