วัฒนธรรมเป็นรากฐานสำคัญของการดำรงอยู่และพัฒนาสังคมไทยมาอย่างยาวนาน ทั้งในด้านศาสนา ศิลปะ ประเพณี และภูมิปัญญาท้องถิ่น ปัจจุบันการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี ได้สร้างความท้าทายใหม่ให้กับการสืบสานวัฒนธรรมไทย ดังนั้นการกำหนดนโยบายด้านวัฒนธรรมที่มีทิศทางชัดเจนและสามารถนำไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืนจึงมีความสำคัญยิ่ง
นโยบายของกระทรวงวัฒนธรรมภายใต้การนำของ น.ส.ซาบีดา ไทยเศรษฐ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม ภายใต้วิสัยทัศน์ “สืบสาน สร้างสรรค์ นำวัฒนธรรมไทย สู่อนาคตอย่างยั่งยืน” และแนวคิด “ไท ไทย” สะท้อนความพยายามในการเชื่อมโยงมิติของความเป็นไทยเข้ากับการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมในอนาคต
1. แนวคิด “ไท ไทย” : การสืบสานและสร้างสรรค์
แนวคิด “ไท ไทย” มุ่งหมายให้ประชาชนตระหนักถึงคุณค่าของวัฒนธรรมไทย โดยชู “ทุนวัฒนธรรม” ที่มีอยู่เดิมให้ปรากฏในรูปแบบใหม่ ๆ และนำไปสู่การสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์หรือกิจกรรมที่ตอบโจทย์ยุคสมัย ขณะเดียวกันยังคงรักษาอัตลักษณ์ไทยไว้ แนวคิดนี้จึงไม่เพียงเป็นการ “อนุรักษ์” แต่ยังเน้น “นวัตกรรมทางวัฒนธรรม” ที่สามารถนำไปใช้ในการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและเศรษฐกิจสร้างสรรค์
2. มิติของนโยบาย Quick Big Win
เนื่องจากรัฐบาลมีเวลาจำกัด 4 เดือน แนวนโยบายจึงถูกออกแบบในลักษณะ Quick Big Win เพื่อให้เห็นผลลัพธ์ที่จับต้องได้อย่างรวดเร็ว ตัวอย่างเช่น
-
“ไท ไทย” เปิดพื้นที่ท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมใหม่ในชุมชน → ส่งเสริมเศรษฐกิจท้องถิ่นและทำให้ชุมชนเป็นเจ้าของวัฒนธรรมอย่างแท้จริง
-
มาตรการ Cash Rebate สนับสนุนอุตสาหกรรมบันเทิง → กระตุ้นการลงทุนในภาพยนตร์ ซีรีส์ และสื่อสร้างสรรค์ไทย เพื่อขยายภาพลักษณ์วัฒนธรรมไทยสู่สากล
-
CPOT Next Gen: Thai Culture x Global Brands → เปิดพื้นที่ความร่วมมือระหว่างผลิตภัณฑ์วัฒนธรรมไทยกับแบรนด์ระดับโลก สร้างโอกาสการแข่งขันในตลาดนานาชาติ
แนวนโยบายดังกล่าวเชื่อมโยงกับแนวคิด ROOT to RICH คือ “จากรากเหง้า สู่รายได้” ซึ่งเน้นให้มรดกวัฒนธรรมกลายเป็นพลังเศรษฐกิจที่จับต้องได้
3. การเชื่อมโยงวัฒนธรรมกับเศรษฐกิจและสังคม
การผลักดันวัฒนธรรมไม่เพียงแต่ทำหน้าที่เชิงสัญลักษณ์หรือเชิงจิตวิญญาณ แต่ยังเป็น ทรัพยากรทางเศรษฐกิจ ที่สามารถสร้างรายได้ กระตุ้นการจ้างงาน และเพิ่ม GDP ในระดับประเทศ การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม การผลิตภาพยนตร์ หรือการสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม ล้วนสามารถเชื่อมโยงกับเศรษฐกิจโลกได้อย่างมีประสิทธิภาพ
นอกจากนี้ การมีส่วนร่วมของประชาชนในทุกระดับเป็นหัวใจสำคัญต่อความยั่งยืน การที่คนไทยรู้สึกว่าตนเองเป็นเจ้าของวัฒนธรรม จะก่อให้เกิดความภาคภูมิใจ และความรับผิดชอบร่วมกันในการอนุรักษ์และสร้างสรรค์
4. ความท้าทายและข้อเสนอแนะ
แม้นโยบาย “ไท ไทย” จะมีจุดแข็งในการผนวกวัฒนธรรมเข้ากับเศรษฐกิจ แต่ยังเผชิญความท้าทายหลายประการ เช่น
-
ความต่อเนื่องของนโยบาย เนื่องจากกรอบเวลาจำกัด
-
การวัดผลลัพธ์ในเชิงคุณค่า เช่น ความพึงพอใจของประชาชน หรือการสืบทอดภูมิปัญญา
-
ความสมดุลระหว่างการพัฒนาเชิงพาณิชย์กับการรักษาแก่นแท้ของวัฒนธรรม
ข้อเสนอเชิงวิชาการคือ ควรสร้างกลไกที่ทำให้ชุมชนมีส่วนร่วมตั้งแต่การออกแบบโครงการจนถึงการประเมินผล รวมถึงพัฒนาตัวชี้วัดที่สะท้อนคุณค่าทั้งเชิงเศรษฐกิจและเชิงวัฒนธรรม
บทสรุป
แนวคิด “ไท ไทย” และวิสัยทัศน์ “สืบสาน สร้างสรรค์ นำวัฒนธรรมไทย สู่อนาคตอย่างยั่งยืน” เป็นก้าวสำคัญในการพัฒนานโยบายวัฒนธรรมไทยในศตวรรษที่ 21 โดยไม่เพียงสืบทอดความเป็นไทย แต่ยังปรับประยุกต์สู่บริบทเศรษฐกิจโลก แนวทาง Quick Big Win แม้จะเป็นจุดเริ่มต้นที่เห็นผลเร็ว แต่หากสามารถต่อยอดด้วยความต่อเนื่องและการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ย่อมทำให้วัฒนธรรมไทยเป็นพลังขับเคลื่อนประเทศไปสู่อนาคตได้อย่างยั่งยืน
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น